26 χώρες αγγίζουν ιστορικά χαμηλά επίπεδα

Αθήνα, 06 Φεβρουαρίου 2023

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφρθοράς (CPI)   για το 2022 της Διεθνούς Διαφάνειας καταδεικνύει ότι τα επίπεδα διαφθοράς παραμένουν σταθερά σε παγκόσμιο επίπεδο, με το 86% των χωρών να παρουσιάζουν μικρή ή και καμία πρόοδο την τελευταία δεκαετία.

Η Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας, Delia Ferreira Rubio, δήλωσε:

 «Η διαφθορά καθιστά τον κόσμο μας επικίνδυνο. Καθώς οι κυβερνήσεις έχουν αποτύχει συλλογικά να επιτύχουν κάποια πρόοδο στην καταπολέμησή της, τροφοδοτούν την αύξηση της βίας και των συγκρούσεων και θέτουν σε κίνδυνο τους ανθρώπους παντού. Η μόνη διέξοδος είναι τα κράτη να κάνουν τη σκληρή δουλειά, εξαλείφοντας τη διαφθορά σε όλα τα επίπεδα, για να διασφαλιστεί ότι οι κυβερνήσεις εργάζονται για όλους τους ανθρώπους και όχι μόνο για τις ελίτ.».

 

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς κατατάσσει 180 χώρες και περιοχές αναφορικά με τα επίπεδα αντίληψης της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα τους, σε μια κλίμακα από το 0 (πολύ διαφθορά) έως το 100 (καθόλου διαφθορά).

Ο μέσος όρος στον παγκόσμιο Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς παραμένει αμετάβλητος στο 43 για δέκατη συνεχή χρονιά και 2/3 των χωρών έχουν βαθμολογία κάτω του 50.

• Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του Δείκτη είναι η Δανία (με βαθμολογία 90), η Φινλανδία (με βαθμολογία 87) και η Νέα Ζηλανδία (με βαθμολογία  87). Και οι τρεις αυτές χώρες βρίσκονται στην κορυφή του 10% παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τις ελευθερίες των πολιτών στον Δείκτη Δημοκρατίας (‘Democracy Index’).
• Το Νότιο Σουδάν (με βαθμολογία 13), η Συρία (με βαθμολογία  13) και η Σομαλία (με βαθμολογία  12) βρίσκονται στην χαμηλότερη θέση  του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς.
• 31 χώρες, μεταξύ των οποίων ο Καναδάς (με βαθμολογία 74), το Ηνωμένο Βασίλειο (με βαθμολογία  73), η Μαλαισία (με βαθμολογία  47) και το Πακιστάν (με βαθμολογία  27), έχουν ιστορικά χαμηλή βαθμολογία.

 

Κατά την τελευταία δεκαετία, 155 χώρες είτε έχουν χειροτερέψει είτε δεν έχουν σημειώσει καμιά σημαντική πρόοδο.

• Τα τελευταία πέντε χρόνια, μόνο 8 χώρες βελτίωσαν σημαντικά τη βαθμολογία τους και 10 χώρες σημείωσαν σημαντική πτώση, συμπεριλαμβανομένων χωρών υψηλής κατάταξης, όπως το Λουξεμβούργο (με βαθμολογία  77), η Αυστρία (με βαθμολογία  71), και το Ηνωμένο Βασίλειο (με βαθμολογία  73). Οι υπόλοιπες χώρες, ήτοι το 90% των χωρών, είχαν στάσιμα επίπεδα διαφθοράς.
• 25 χώρες έχουν βελτιώσει σημαντικά τη βαθμολογία τους, μεταξύ των οποίων το Βιετνάμ (με βαθμολογία 42), οι Μαλδίβες (με βαθμολογία  40) και η Αγκόλα (με βαθμολογία  33).

Για τη βαθμολογία κάθε χώρας, τις διαχρονικές μεταβολές στη βαθμολογία τους, καθώς και για την ανάλυση της κάθε περιοχής, βλ. 2022 CPI page.

Ο συνεχιζόμενος αντίκτυπος της πανδημίας COVID-19, το μεταβαλλόμενο τοπίο ασφάλειας και η αποδυνάμωση της δημοκρατίας επηρεάζουν τις χώρες σε διαφορετικές περιοχές με διάφορους τρόπους. Οι χώρες στην περιοχή με την καλύτερη βαθμολογία, ήτοι τη Δυτική Ευρώπη και την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι στάσιμες για πάνω από μια δεκαετία ή διολισθαίνουν σταθερά τα τελευταία πέντε χρόνια. Η αθέμιτη επιρροή στη λήψη αποφάσεων, η κακή επιβολή των διασφαλίσεων ακεραιότητας και οι απειλές κατά του κράτους δικαίου εξακολουθούν να υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα των κυβερνήσεων.

Από τις 23 χώρες των οποίων η βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς μειώθηκε σημαντικά από το 2012, οι 19 έχουν παρουσιάσει πτώση και στη βαθμολογία σε ό,τι αφορά στις ελευθερίες των πολιτών. Επιπλέον, από τις 358 καταγεγραμμένες περιπτώσεις δολοφονημένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2021, το 98% συνέβησαν σε χώρες με βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς κάτω από 50.

Πιο συγκεκριμένα:

Με τον στρατό σταθερά εδραιωμένο στην εξουσία μετά από το Πραξικόπημα του 2021, η Μυανμάρ έχασε 5 βαθμούς φέτος, φτάνοντας στους 23. Οι κυβερνώντες διατηρούν τον έλεγχο, παρακολουθώντας στενά ακτιβιστές και αντιφρονούντες, ποινικοποιώντας οποιαδήποτε πράξη κρίνεται ότι υποδαυλίζει την κυβέρνηση λίγο μετά το πραξικόπημα. Λογοκρίνουν επίσης σε μεγάλο βαθμό τις πληροφορίες που κυκλοφορούν στο κοινό, επιτρέποντας την πρόσβαση σε μόλις 1.200 ιστοσελίδες εγκεκριμένες από την κυβέρνηση.

Η βαθμολογία του Μάλι (28) έχει μειωθεί κατά 7 μονάδες από το 2015. Αν και η διαφθορά δεν είναι απαραίτητα η ενεργή κινητήρια δύναμη της ένοπλης σύγκρουσης, οι διαχωρισμοί πίσω από τη βία έχουν ενισχυθεί μετά από χρόνια κακοδιαχείρισης και αδιαφορίας για τα δεινά ορισμένων κοινωνικών ομάδων του Μάλι. Τα παράπονα που οι τζιχαντιστές αποδείχθηκαν ικανοί να εκμεταλλεύονται προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από τη διαφθορά, η οποία επίσης εμπόδισε το κράτος να παρέχει ασφάλεια σε όλα τα μέρη της επικράτειάς του.

Η βαθμολογία του Ιράν είναι στάσιμη σε ιστορικό χαμηλό (25) τα τελευταία 3 χρόνια. Οι εντάσεις στη χώρα είχαν δημιουργηθεί ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης, των επιπτώσεων των διεθνών κυρώσεων και των παραπόνων για τη διαφθορά. Ο θάνατος της Mahsa Amini τον Σεπτέμβριο του 2022 πυροδότησε τις μεγαλύτερες διαδηλώσεις που έχει δει η χώρα εδώ και χρόνια. Η βίαιη αντίδραση της κυβέρνησης είχε ως αποτέλεσμα πάνω από 450 απώλειες αμάχων.

Με μέσο όρο βαθμολογίας 66, η Δυτική Ευρώπη και η ΕΕ είναι και πάλι η περιοχή με την καλύτερη βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Ωστόσο, η πρόοδος έχει μείνει στάσιμη στις περισσότερες χώρες για περισσότερο από μια δεκαετία, καθώς η αδικαιολόγητη επιρροή και τα κατακερματισμένα μέτρα κατά της διαφθοράς έχουν επηρεάσει. Το μεταβαλλόμενο τοπίο ασφαλείας από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και η διαφαινόμενη ύφεση απαιτούν ισχυρές απαντήσεις από τις κυβερνήσεις.

Ο Daniel Eriksson, Εκτελεστικός Διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας, δήλωσε:

 «Οι ηγέτες μπορούν να καταπολεμήσουν τη διαφθορά και να προωθήσουν την ειρήνη ταυτόχρονα. Οι κυβερνήσεις πρέπει να κάνουν χώρο, για να συμπεριλάβουν το κοινό στη λήψη αποφάσεων – από ακτιβιστές και ιδιοκτήτες επιχειρήσεων έως περιθωριοποιημένες κοινότητες και νέους. Στις δημοκρατικές κοινωνίες, οι άνθρωποι μπορούν να υψώσουν τις φωνές τους, για να βοηθήσουν στην εξάλειψη της διαφθοράς και να απαιτήσουν έναν πιο ασφαλή κόσμο για όλους μας.».

 

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΔΕΙΚΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ 2022

Για το 2022, η Ελλάδα συγκεντρώνει 52 βαθμούς (το 2021 συγκέντρωσε 49 βαθμούς), κατατασσόμενη στην 51η θέση παγκοσμίως (το 2021 κατατάχθηκε στην 58η θέση).

Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, Παναγιώτης Μανταλώζης, δήλωσε:

«Παρά την αδιαμφισβήτητη βελτίωση της κατάταξης της Ελλάδας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, ο διεθνής οργανισμός “Διεθνής Διαφάνεια” στην έκθεσή του επισημαίνει ότι η πρόοδος που επιτεύχθηκε τίθεται σε κίνδυνο, καθώς υπάρχει προβληματισμός για τον περιορισμό του κράτους δικαίου, για την ανεξαρτησία της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, καθώς και για την επαρκή  προστασία των δημοσιογράφων. Η έκθεση αναφέρεται επίσης στην υπόθεση των υποκλοπών αλλά και στη μειωμένη διαφάνεια στα εξοπλιστικά προγράμματα».

 

Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:

Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς

Τηλ. 210 7224940,

e-mail: tihellas@otenet.gr

www.transparency.gr

 

———————————————————————————————————————————-

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ:

 

Σχετικά με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς

Από την έναρξη εφαρμογής του το 1995, ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς έχει γίνει ο κορυφαίος παγκόσμιος δείκτης διαφθοράς του δημόσιου τομέα. Ο Δείκτης βαθμολογεί 180 χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο με βάση την αντίληψη για τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από 13 εξωτερικές πηγές, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ιδιωτικών εταιρειών αξιολόγησης κινδύνου και συμβουλευτικών εταιριών, δεξαμενών σκέψης και άλλων. Οι βαθμολογίες αντικατοπτρίζουν τις απόψεις εμπειρογνωμόνων και επιχειρηματιών.

Η διαδικασία για τον υπολογισμό του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς επανεξετάζεται τακτικά, ώστε να διασφαλίζεται ότι είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρός και συνεκτικός. Η πλέον πρόσφατη επανεξέτασή του έγινε από το European Commission’s Joint Research Centre το 2017. Όλες οι βαθμολογίες από το 2012 και εφεξής είναι συγκρίσιμες από τον έναν χρόνο στον επόμενο. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ.: The ABCs of the CPI: How the Corruption Perceptions Index is calculated

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια
Μέσα από παραρτήματα σε περισσότερες από 100 χώρες και τη Διεθνή Γραμματεία της στο Βερολίνο, η Διεθνής Διαφάνεια είναι ο παγκόσμιος οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών που ηγείται της καταπολέμησης της διαφθοράς για περισσότερα από 25 χρόνια.
www.transparency.org

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος

Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς αποτελεί το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1996. Κύριοι σκοποί της δράσης της είναι να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες για τους κινδύνους της διαφθοράς στην Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να προωθεί ουσιαστικές συστημικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια.
www.transparency.gr

 

 

21/10/2022

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

WeOpenGov: Το πρόγραμμα – σταθμός για τη Διαφάνεια και την Ανοιχτή Διακυβέρνηση ξεκινάει τη δράση του

To «WeOpenGov» είναι ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί να θέσει τα θεμέλια στην ενδυνάμωση και την ευαισθητοποίηση της Κοινωνίας Πολιτών σε θέματα ανοιχτής διακυβέρνησης, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός πανελλαδικού, μόνιμου και πλήρως λειτουργικού Δικτύου Φορέων για την ανοιχτή διακυβέρνηση από την Κοινωνία Πολιτών, Δημόσιους Φορείς, την Ακαδημαϊκή Κοινότητα και τον Ιδιωτικό Τομέα. Υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης τη Διεθνή Διαφάνεια-Ελλάς και εταίρους το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας – ΕΔΥΤΕ Α.Ε. (GRNET) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ερευνητική Ομάδα Ψηφιακά Μέσα για Συμμετοχή (ΕΚΠΑ dmPart). Διαχειριστές επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund στην Ελλάδα είναι το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.

Οι πρωτοβουλίες και στρατηγικές για την ανοικτή διακυβέρνηση βασίζονται στις αρχές της διαφάνειας, της ακεραιότητας, της υπευθυνότητας και της συμμετοχής όλων των εμπλεκόμενων. Με το τρίπτυχο «Ανοιχτή Διακυβέρνηση, Διαφάνεια και Ακεραιότητα» το WeOpenGov  θα επιχειρήσει  να καλύψει ανάγκες όπως ο συντονισμός των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών σε θέματα διαφάνειας και λογοδοσίας, η δημιουργία σημείων επαφής μεταξύ της κυβέρνησης και της Κοινωνίας Πολιτών, η απόκτηση, μέσω εκπαιδευτικών δράσεων, δεξιοτήτων που άπτονται της ανοιχτής διακυβέρνησης και του πολυσυμμετοχικού σχεδιασμού αλλά και η ευαισθητοποίηση της Κοινωνίας Πολιτών για την ανοιχτή διακυβέρνηση.

Το WeOpenGov θα ωφελήσει συνολικά 100 στελέχη της Κοινωνίας Πολιτών, της Δημόσιας Διοίκησης, μέλη ακαδημαϊκής κοινότητας και στελέχη επιχειρήσεων και έχει ως τελικό στόχο να συνεισφέρει πολυδιάστατα και αποτελεσματικά στην εθνική προσπάθεια για «Ανοιχτή Διακυβέρνηση, Διαφάνεια και Ακεραιότητα».

Το έργο «WeOpenGov: Δίκτυο Κοινωνίας Πολιτών-Δημόσιων Φορέων για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης τη Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς και εταίρους το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας – ΕΔΥΤΕ Α.Ε. (GRNET) και το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών – Ερευνητική Ομάδα Ψηφιακά Μέσα για Συμμετοχή (ΕΚΠΑ dmPart).

Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους € 13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow. Περισσότερες πληροφορίες: www.activecitizensfund.gr.

Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το Πρόγραμμα WeOpenGov, μπορείτε να βρείτε παρακάτω:

Website: http://weopengov.gr/

Facebook: https://www.facebook.com/WeOpenGov

ΔΤ-21.10.22-ΕΝΑΡΞΗ-ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ-WEOPENGOV

Αθήνα, 21 Σεπτεμβρίου 2022

Η τρίτη Έκθεση για το Κράτος Δικαίου στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης[1], που δημοσιεύθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, απηχεί πλήρως τις διαχρονικές ανησυχίες και πάγιες θέσεις της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος για την καταπολέμηση της διαφθοράς στη χώρα.

Συναφώς, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς κρούει τον κώδωνα αναφορικά και με πρόσφατα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν στη χώρα και συνιστούν διολίσθηση του κράτους δικαίου. Η ανάγκη για αποφασιστική, ολιστική αντιμετώπιση των φαινομένων διαφθοράς στη χώρα, με συνολικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και όχι με σπασμωδικές και μεμονωμένες διορθωτικές ενέργειες καθίσταται επιτακτική, όπως επιβεβαιώνεται και από τις επιμέρους διαπιστώσεις και συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Αναλυτικότερα:

Δικαιοσύνη

Οι διαδικασίες διορισμού στις ανώτατες θέσεις δικαστών και εισαγγελέων συνεχίζουν να προκαλούν ανησυχίες στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Όπως αναφέρθηκε και στις προηγούμενες εκθέσεις της για το κράτος δικαίου, το σύστημα διορισμών εγείρει συγκεκριμένα ανησυχίες ότι υπόκειται σε δυνητικά ισχυρή επιρροή από την εκτελεστική εξουσία. Η σχετική νομοθεσία ορίζει ότι οι διορισμοί δικαστών και εισαγγελέων στις υψηλότερες θέσεις (όπως, επί παραδείγματι, του Προέδρου και του Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου) γίνονται με Προεδρικό Διάταγμα, κατόπιν εισήγησης του Υπουργικού Συμβουλίου, βάσει πρότασης του Υπουργού Δικαιοσύνης και γνώμης κοινοβουλευτικού οργάνου. Ήτοι, επικρίνεται επί της ουσίας το άρθρο 90 παρ. 5 του Ελληνικού Συντάγματος, σύμφωνα με το οποίο δεν υπάρχει καμία συμμετοχή του ίδιου του δικαστικού σώματος στη διαδικασία διορισμού τους στις ανώτερες θέσεις και το γεγονός ότι οι υποψήφιοι που δεν διορίζονται δεν δικαιούνται να προσβάλλουν ενώπιον δικαστηρίου την απόφαση με την οποία δεν προτείνεται ο διορισμός τους.

Καταπολέμηση της Διαφθοράς

Επισημαίνοντας τα πρόσφατα ευρήματα του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας[2] και του Ευρωβαρόμετρου για τη Διαφθορά 2022[3], η τρίτη Έκθεση για το Κράτος Δικαίου στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρει ότι στις περιορισμένες υποθέσεις που ασκήθηκε ποινική δίωξη για διαφθορά απομένει να διαπιστωθεί ουσιαστική πρόοδος όσον αφορά την έκδοση δικαστικών αποφάσεων, τονίζοντας μάλιστα ότι δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία σχετικά με τις καταδίκες σε υποθέσεις διαφθοράς από ποινικά δικαστήρια, ενώ δύο ποινικές υποθέσεις που αφορούσαν σε ενεργητική δωροδοκία παραγράφηκαν εντός του 2021. Σημειώνονται, επίσης, οι ανησυχίες που έχει εκφράσει ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) σχετικά με τις έρευνες και τη νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένων των κυρώσεων για φυσικά και νομικά πρόσωπα που σχετίζονται με δωροδοκία αλλοδαπών δημοσίων λειτουργών σε διεθνείς επιχειρηματικές συναλλαγές.

Η Έκθεση υπογραμμίζει επίσης ότι μεγάλος αριθμός δηλώσεων πόθεν έσχες υποβάλλονται, αλλά μόνο λίγες από αυτές επαληθεύονται για την ακρίβειά τους[4], επαναλαμβάνοντας τη σύσταση της GRECO (Group of States against Corruption, που λειτουργεί στο πλαίσιο του Συμβουλίου της Ευρώπης) προς τη χώρα για περαιτέρω εξορθολογισμό των δηλώσεων πόθεν έσχες. Το δε Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περιλαμβάνει την αναθεώρηση του σχετικού νομικού πλαισίου (Ν. 3213/2003), την απλοποίηση της διαδικασίας ηλεκτρονικής υποβολής και την αναβάθμιση της πλατφόρμας πληροφορικής για τη δήλωση και διαχείριση περιουσιακών στοιχείων, έως το τέλος του 2023[5].

Η Έκθεση υιοθετεί και τη σύσταση της GRECO αναφορικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς στην αστυνομία, με τη διενέργεια συνολικής αξιολόγησης κινδύνου διαφθοράς, την επικαιροποίηση του κώδικα δεοντολογίας της αστυνομίας, την ενίσχυση των ελέγχων ακεραιότητας κατά την πρόσληψη προσωπικού και την παροχή ανεξάρτητης και αποτελεσματικής έρευνας για καταγγελίες κατά της αστυνομίας.

Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο για την πάταξη της διαφθοράς, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει, τέλος, ότι η Ελλάδα εξακολουθεί να στερείται ολοκληρωμένου νομοθετικού πλαισίου για την προστασία των whistleblowers και ότι δεν έχει ακόμη ενσωματώσει την Οδηγία EE 2019/1937 για την προστασία τους[6]. Σχετικές συστάσεις προς τη χώρα έχουν απευθύνει τόσο ο ΟΟΣΑ για τους καταγγέλλοντες στις περιπτώσεις δωροδοκίας αλλοδαπών, όσο και η GRECO την προστασία των εντός της αστυνομίας καταγγελλόντων.

Πολυφωνία και Ελευθερία των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης

Δεν υπήρξαν σημαντικές αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που διέπει το Εθνικό Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο ως ρυθμιστική αρχή των μέσων ενημέρωσης και εξακολουθούν να υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την οικονομική ικανότητα και τους ανθρώπινους πόρους της, υπογραμμίζει η Έκθεση. Για αυτούς τους λόγους, το Media Pluralism Monitor (MPM 2022) θεωρεί την ανεξαρτησία και την αποτελεσματικότητα της αρχής ως μεσαίου κινδύνου.

Επιπλέον, ανησυχίες εγείρει η κατανομή της επιχορήγησης της κρατικής διαφήμισης. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την Έκθεση, η έλλειψη διαφάνειας στην κατανομή των κρατικών επιχορηγήσεων στα μέσα ενημέρωσης επισημάνθηκε τόσο από τη Media Freedom Rapid Response (MFRR) όσο και από το Media Pluralism Monitor 2022 (MPM 2022), εστιάζοντας ιδίως στην εκστρατεία ευαισθητοποίησης για την υγεία κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19. Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με την υλοποίηση της δημόσιας σύμβασης, καθώς και τα κριτήρια που εφαρμόσθηκαν για την κατανομή των ποσών, δεν έχουν γνωστοποιηθεί πλήρως. Αναφορά γίνεται και στο σχετικό αίτημα του Vouliwatch, που απορρίφθηκε σιωπηρά από τις αρχές. Τον Φεβρουάριο του 2022, το Διοικητικό Εφετείο Αθηνών έκρινε την απόρριψη αυτή ως παράνομη και διέταξε την αναπομπή της υπόθεσης στη Διοίκηση. Μετά την απόφαση του Διοικητικού Εφετείου, η Εθνική Αρχή Διαφάνειας αποφάνθηκε ότι το Vouliwatch δεν θεμελιώνει νόμιμο δικαίωμα πρόσβασης στην απαιτούμενη τεκμηρίωση.

Ανησυχίες διατυπώνονται και σχετικά με την πολιτική επιρροή που δύναται να ασκήσει ο τρόπος διορισμού των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΡΤ, καθώς τα μέλη του διορίζονται από τον αρμόδιο για τα μέσα μαζικής ενημέρωσης Υπουργό, κατόπιν γνωμοδότησης της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής επί της εισήγησης του Υπουργού. Το Media Pluralism Monitor (MPM 2022)  αξιολογεί τη συγκεκριμένη πρακτική ως υψηλού κινδύνου.

Οι επιθέσεις και οι απειλές κατά δημοσιογράφων συνεχίζονται και η ασφάλεια στο επαγγελματικό περιβάλλον τους έχει επιδεινωθεί περαιτέρω. Σημειώνεται ότι, από τη δημοσίευση της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου του 2021 και μέχρι τη δημοσίευση αυτής του 2022, είχαν δημοσιευθεί 16 προειδοποιήσεις για την Ελλάδα στην πλατφόρμα του Συμβουλίου της Ευρώπης για την ανάγκη ενίσχυσης της προστασίας της δημοσιογραφίας και της ασφάλειας των δημοσιογράφων σε σχέση με επιθέσεις βίας, απειλές και αυθαίρετες κρατήσεις τους. Οι δημοσιογράφοι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν ποινικές διώξεις για συκοφαντική δυσφήμιση ή για παραβίαση του απορρήτου και προσωπικών δεδομένων. Αναφορά γίνεται και σε Έλληνα δημοσιογράφο που έγινε στόχος λογισμικού παρακολούθησης τύπου Pegasus (Predator), καθώς και σε άλλο που φέρεται να παρακολουθείτο από την Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ).

Η Έκθεση αναφέρει ότι η Media Freedom Rapid Response (MFRR) τόνισε τις νομικές απειλές ως σημαντικό πρόβλημα για την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης στην Ελλάδα, συμπεριλαμβανομένων των στρατηγικών αγωγών (Strategic lawsuits against public participation – SLAPP), που στοχεύουν ως επί το πλείστον αντιπολιτευόμενα ΜΜΕ και δημοσιογράφους που προβάλλουν ζητήματα διαφθοράς. Τέτοιες νομικές απειλές μπορεί να οδηγήσουν σε αυτολογοκρισία και θέτουν πρόσθετο οικονομικό κίνδυνο για τα ΜΜΕ και τους δημοσιογράφους, που ήδη στερούνται επαρκών πόρων.

Το Media Pluralism Monitor (MPM 2022) έχει επισημάνει, σύμφωνα με την Έκθεση, την επιδείνωση των συνθηκών που αντιμετωπίζουν οι δημοσιογράφοι ως ζήτημα που παρουσιάζει αυξημένο κίνδυνο. Έχουν εκφραστεί ανησυχίες για το δικαίωμα των δημοσιογράφων να διαδίδουν πληροφορίες γενικού ενδιαφέροντος, που απορρέουν από τη νέα νομοθεσία που τροποποιεί το άρθρο 191 του Ποινικού Κώδικα, ορίζοντας ότι όποιος δημόσια ή μέσω του διαδικτύου διαδίδει ή διασπείρει με οποιονδήποτε τρόπο ψευδείς ειδήσεις που είναι ικανές να προκαλέσουν ανησυχίες ή φόβο στους πολίτες ή να κλονίσουν την εμπιστοσύνη του κοινού στην εθνική οικονομία, στην αμυντική ικανότητα της χώρας ή στη δημόσια υγεία θα τιμωρείται.

Θεσμικοί Έλεγχοι & Ισορροπίες

Η τρίτη Έκθεση για το Κράτος Δικαίου στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναδεικνύει το πρόβλημα του ενίοτε μη επαρκούς χρόνου δημόσιας διαβούλευσης επί νομοσχεδίων, καθώς και της εκτεταμένης χρήσης ταχείας νομοθετικής διαδικασίας από την Κυβέρνηση, το οποίο επισημαίνεται και από το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Εθνικών Ιδρυμάτων Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ENNHRI).

Την 1η Ιουλίου 2022, η Ελλάδα είχε 30 αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σε εκκρεμότητα εφαρμογής. Η παλαιότερη απόφαση της οποίας η εφαρμογή εκκρεμεί (επί 18 χρόνια) αφορά την πρόσβαση και την αποτελεσματική λειτουργία της Δικαιοσύνης, λόγω της μη και της καθυστερημένης εκτέλεσης των δικαστικών αποφάσεων.

Τέλος, στο κεφάλαιο για τους Θεσμικούς Ελέγχους & Ισορροπίες σημειώνεται ότι οι απαιτήσεις του νόμου του 2020 για την εγγραφή στο σχετικό μητρώο οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που δραστηριοποιούνται ειδικά στον τομέα του ασύλου, της μετανάστευσης και της κοινωνικής ένταξης συνεχίζουν να εγείρουν ανησυχίες και ότι το θέμα εκκρεμεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Συστάσεις για την Ελλάδα που περιλαμβάνονται στην Έκθεση

Εκτός από την υπενθύμιση των δεσμεύσεων που αναλήφθηκαν στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, η Έκθεση περιλαμβάνει και τις κάτωθι συστάσεις:

• Να συμμετέχει η δικαστική εξουσία στον διορισμό των ανώτατων δικαστικών λειτουργών, σύμφωνα και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
• Να διασφαλίζεται η αποτελεσματική και συστηματική επαλήθευση της ακρίβειας των δηλώσεων πόθεν έσχες.
• Να ενταθούν οι προσπάθειες για τη συστηματική καταγραφή των ποινικών διώξεων και των τελεσίδικων αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς.
• Να θεσπισθούν νομοθετικές και άλλες διασφαλίσεις για την ενίσχυση της φυσικής ασφάλειας και του εργασιακού περιβάλλοντος των δημοσιογράφων, σύμφωνα και με τα ευρωπαϊκά πρότυπα.
• Να διασφαλισθεί ότι οι απαιτήσεις εγγραφής στο σχετικό μητρώο για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι αναλογικές, λαμβανομένης ιδίως υπόψη της ανάγκης της διατήρησης ενός ανοιχτού πλαισίου για τη λειτουργία τους.

Πρόσφατα Γεγονότα που Συνιστούν Διολίσθηση του Κράτους Δικαίου στην Ελλάδα: το χρονικό προαναγγελθέντων αποτυχιών

Δεδομένου ότι η ποιότητα του κράτους δικαίου είναι αλληλένδετη με την ποιότητα της δημοκρατίας και την αποτελεσματικότητα της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς οφείλει να αναδείξει τη θεσμική διάσταση γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Ελλάδα κατά την τελευταία τριετία και τα οποία συντέλεσαν στη διολίσθηση του κράτους δικαίου. Σκοπός είναι να καταδειχθεί ότι η επίτευξη ενός Εθνικού Συστήματος Ακεραιότητας, όπως το έχει περιγράψει η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς ήδη από το 2012[7], απαιτεί συνολικές θεσμικές μεταρρυθμίσεις και όχι σπασμωδικές και μεμονωμένες ενέργειες, ενίοτε κιόλας προς εξυπηρέτηση κοντόφθαλμων σκοπιμοτήτων και κομματικών συμφερόντων.

Ενδεικτικά:

Ένας από τους πρώτους νόμους που ψήφισε η παρούσα Κυβέρνηση άμα τη αναλήψει των καθηκόντων της ήταν ο Ν. 4622/2019 «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης», δυνάμει του οποίου τα κρατικά ΜΜΕ και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) εποπτεύονται από πολιτικά πρόσωπα των οποίων προΐσταται απευθείας ο Πρωθυπουργός. Με τον ίδιο νόμο ιδρύθηκε η Εθνική Αρχή Διαφάνειας (ΕΑΔ), που απορρόφησε πλείστους ελεγκτικούς φορείς με αρμοδιότητα την καταπολέμηση της εν ευρεία εννοία διαφθοράς, προκειμένου να δοθεί λύση στα ζητήματα της αλληλοεπικάλυψης αρμοδιοτήτων και της έλλειψης συντονισμού δράσης των εν λόγω φορέων. Δεδομένης της φύσης της Αρχής ως ανεξάρτητης βάσει νομοθετικής -και όχι συνταγματικής- κατοχύρωσης, η επιλογή του Συμβουλίου Διοίκησης και του Διοικητή της Αρχής λαμβάνει χώρα ουσιαστικά από την Κυβέρνηση.

Οι ανωτέρω ρυθμίσεις συντελούν ενδεχομένως στη δημιουργία ενός «επιτελικού κράτους», όχι όμως και στη δημιουργία ενός κράτους με θεσμούς ανεξάρτητους και υποκείμενους σε λογοδοσία.

Η εξέλιξη της λειτουργίας των παραπάνω ενδεικτικά αναφερόμενων θεσμών στη χώρα αποτέλεσε και αποτελεί αντικείμενο σφοδρής κριτικής τόσο από φορείς στο εσωτερικό όσο και από ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς με σχετικές αρμοδιότητες.

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης

Η μέχρι σήμερα άρνηση της Κυβέρνησης και της Διοίκησης να δημοσιοποιήσει τα κριτήρια βάσει των οποίων αποφασίστηκε το ύψος του ποσού που δόθηκε στα ΜΜΕ της «Λίστας Πέτσα», καθώς και τα κριτήρια επί των οποίων κάποια ΜΜΕ αποκλείστηκαν από τη χρηματοδότηση, απέχει από κάθε έννοια διαφάνειας, λογοδοσίας και χρηστής διακυβέρνησης, δεδομένου ότι αφορά ιλιγγιώδους ύψους κρατικά κονδύλια, προϊόν μόχθου των φορολογούμενων πολιτών.

Οι έντονες ανησυχίες που εκφράζονται στην Έκθεση για το Κράτος Δικαίου στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2022 για την ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα επιβεβαιώνονται από την κατακρήμνιση της χώρας στον Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου για το 2022 (Press Freedom Index 2022)[8], σύμφωνα με τον οποίο βρέθηκε στην 108^η θέση της παγκόσμιας κατάταξης μεταξύ 180 χωρών συνολικά, δηλαδή υποχώρησε κατά 38 θέσεις σε σχέση με το έτος 2021, ευρισκόμενη στην τελευταία θέση ανάμεσα στα Κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών

Πριν έρθει στη δημοσιότητα η πρόσφατη υπόθεση των υποκλοπών με πρωταγωνίστρια την ΕΥΠ, ο φορέας είχε λάβει αρνητική δημοσιότητα ήδη από τον Αύγουστο του 2019, όταν ψηφίστηκε από την Κυβέρνηση τροπολογία με την οποία προβλέφθηκαν αλλαγές σε ό,τι αφορά τα προσόντα που απαιτούνται για τον διορισμό του Διοικητή της ΕΥΠ, ώστε να διοριστεί πρόσωπο εμπιστοσύνης της Κυβέρνησης. Σύμφωνα με τη ρύθμιση, δεν ήταν απαραίτητη πλέον η κατοχή πανεπιστημιακού πτυχίου για το πρόσωπο που θα αναλάμβανε τη συγκεκριμένη θέση, δεδομένου ότι ο προοριζόμενος για Διοικητής δεν διέθετε πανεπιστημιακό πτυχίο, ενώ σφοδρή κριτική είχε ασκηθεί και για τη συνάφεια της επαγγελματικής εμπειρίας του με το αντικείμενο του φορέα.

Κατόπιν της αποκάλυψης της πρόσφατης υπόθεσης των υποκλοπών, με εξίσου σπασμωδικό τρόπο, ήτοι με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου, προβλέφθηκε ότι ο διορισμός του Διοικητή της ΕΥΠ διενεργείται μετά από γνώμη της αρμόδιας επιτροπής της Βουλής. Επίσης, προβλέφθηκε ότι, εκτός από την άδεια του Εισαγγελέα της ΕΥΠ για την άρση απορρήτου επιστολών και τηλεφωνικής ή άλλης επικοινωνίας, καθώς και καταγραφή δραστηριότητας προσώπων με ειδικά τεχνικά μέσα και ιδίως με συσκευή ήχου και εικόνας εκτός κατοικίας, θα απαιτείται και έγκριση του Εισαγγελέα Εφετών. Παρά τις σφοδρές επικρίσεις, η Κυβέρνηση διατήρησε την τροπολογία, η οποία ψηφίστηκε το Μάρτιο του 2021 και με την οποία καταργήθηκε η υποχρεωτική ενημέρωση των παρακολουθούμενων μετά τη λήξη της παρακολούθησης, που ίσχυε ανελλιπώς από το 1994 ως σύμφωνη με τα οριζόμενα στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ).

Τα ανωτέρω αποτελούν όχι μόνο κακές νομοθετικές πρακτικές, επικριθείσες μεταξύ άλλων και στην πρόσφατη Έκθεση για το Κράτος Δικαίου, αλλά και εκ του προχείρου κυβερνητικές παρεμβάσεις σε έναν θεσμό του οποίου η ανεξάρτητη και εύρυθμη λειτουργία είναι καίριας σημασίας για τη διασφάλιση των ζωτικότερων εθνικών συμφερόντων.

Εθνική Αρχή Διαφάνειας

Την ίδρυση της Αρχής, το 2019, είχε χαιρετίσει ένθερμα η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς[9], ενώ και στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2019 είχε αξιολογηθεί θετικά η ίδρυσή της[10]. Ωστόσο, ήδη από τότε, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς είχε επικρίνει στο σχετικό Δελτίο Τύπου της[11] την εν τοις πράγμασι έλλειψη ανεξαρτησίας της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας, δεδομένου ότι το Συμβούλιο Διοίκησης και ο Διοικητής της επιλέγονται κατ’ ουσίαν μόνο από την Κυβέρνηση.

Συγκεκριμένα, αναφορικά με την επιλογή του Συμβουλίου Διοίκησης, σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο, η Κυβέρνηση δύναται να επιλέξει όποια πέντε πρόσωπα επιθυμεί από τη λίστα τον δέκα καλύτερων υποψηφίων του διαγωνισμού, που καταρτίζει το Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ). Εν συνεχεία, το Υπουργικό Συμβούλιο υποβάλλει κάθε έναν από τους επιλεγέντες προς έγκριση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας, στην οποία πλειοψηφούν οι βουλευτές της Κυβέρνησης.

Σύμφωνα με τον νόμο, κατά την πρώτη λειτουργία της Αρχής, ο Διοικητής προτάθηκε απευθείας από τον Πρωθυπουργό και διορίσθηκε με απόφαση του ιδίου, ύστερα από έγκριση της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής. Δυο χρόνια αργότερα, σύμφωνα με την εκ του νόμου προβλεπόμενη διαδικασία, η θέση προκηρύχθηκε και διορίσθηκε εκ νέου για δεύτερη θητεία ο πρώτος Διοικητής της ΕΑΔ. Σήμερα, δυο μήνες περίπου μετά την παραίτηση του Διοικητή της ΕΑΔ, ένα έτος μετά την ανανέωση της θητείας του, δεν έχει κινηθεί ακόμη η διαδικασία για την αντικατάστασή του.

Στα τρία χρόνια της λειτουργίας της, η ΕΑΔ δεν έχει αναδείξει σημαντικές υποθέσεις διαφθοράς τις οποίες να έχει διαλευκάνει, ενώ σε υποθέσεις υψηλής πολιτικής στάθμης οι ενέργειες και τα πορίσματα των ερευνών της επικρίθηκαν ως αναποτελεσματικές τόσο από φορείς στο εσωτερικό της χώρας όσο και από ευρωπαϊκούς και διεθνείς φορείς με σχετικές αρμοδιότητες.

Ωστόσο, η ανεξαρτησία μιας ελεγκτικής αρχής που καλείται να διερευνήσει υποθέσεις διαφθοράς ενίοτε διαπραττόμενης από ισχυρά συμφέροντα πρέπει να θωρακίζεται πρωτίστως από τον νόμο. Η ανάγκη άμεσης τροποποίησης της διαδικασίας επιλογής του Συμβουλίου Διοίκησης και του Διοικητή της ΕΑΔ είναι επιτακτική.

Συμπερασματικά

Η διαφθορά υπονομεύει τη δημοκρατία και το κράτος δικαίου, προκαλώντας ένα φαύλο κύκλο όπου οι αδύναμοι θεσμοί καθίστανται αναποτελεσματικοί στην καταπολέμηση της διαφθοράς, με αναπόφευκτα επακόλουθα την κακοδιοίκηση, την έλλειψη λογοδοσίας, τις δομικές στρεβλώσεις και την εμπέδωση αντιλήψεων ανοχής στη διαφθορά.

Η χώρα μας οφείλει να γυρίσει σελίδα και να οικοδομήσει ακέραιους θεσμούς, θωρακισμένους έναντι στην πάσης φύσεως διαφθορά. Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς παραμένει αταλάντευτος αρωγός της χώρας σε αυτή την προσπάθεια.

Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:

Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς

Τηλ. 210 7224940

e-mail: tihellas@otenet.gr

www.transparency.gr

ΣΗΜΕΙΩΣΗ:
Η Μεθοδολογία της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου
Μέσω της Έκθεσης, που συμπεριλαμβάνει και ένα κεφάλαιο για έκαστο εκ των 27 Κρατών Μελών της Ε.Ε., στόχος της Επιτροπής είναι να προσδιορίσει την κατάσταση του κράτους δικαίου στα Κράτη Μέλη, με έμφαση σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: (α) τη Δικαιοσύνη, (β) την καταπολέμηση της διαφθοράς, (γ) την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και (δ) λοιπούς θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες (“checks and balances”).

Τούτοι οι τέσσερις τομείς προσδιορίστηκαν στην προπαρασκευαστική διαδικασία ως βασικοί και αλληλένδετοι πυλώνες για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου. Τα δε επιμέρους κεφάλαια για κάθε Κράτος Μέλος ερείδονται σε μία ποιοτική αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή, εστιάζοντας σε μία σύνθεση σημαντικών εξελίξεων που έλαβαν χώρα μετά τη δημοσίευση της προηγούμενης έκθεσης.
Περισσότερες πληροφορίες:

https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2022-rule-law-report_en#methodology

 ________________________________________________

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος

Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς αποτελεί το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1996. Κύριοι σκοποί της δράσης της είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τους κινδύνους της διαφθοράς στην Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να προωθήσει ουσιαστικές συστημικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια: www.transparency.gr

_________________________________________________

[1] https://ec.europa.eu/info/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2022-rule-law-report_en#communication-and-country-chapters

[2] https://transparency.gr/%ce%bf-%ce%b4%ce%b5%ce%b9%ce%ba%cf%84%ce%b7%cf%83-%ce%b1%ce%bd%cf%84%ce%b9%ce%bb%ce%b7%cf%88%ce%b7%cf%83-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%86%ce%b8%ce%bf%cf%81%ce%b1%cf%83-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%bf-2021/

[3] https://transparency.gr/%ce%b5%cf%85%cf%81%cf%89%ce%b2%ce%b1%cf%81%cf%8c%ce%bc%ce%b5%cf%84%cf%81%ce%bf-%ce%b3%ce%b9%ce%b1-%cf%84%ce%b7%ce%bd-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%86%ce%b8%ce%bf%cf%81%ce%ac-2022/

[4] Βλ. σχετικά και τα πορίσματα της έρευνας που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Integrity Watch’ της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος: https://transparency.gr/ti-kanoume/integrity-watch/

[5] Στο Υπουργικό Συμβούλιο της 30.08.2022, ο Υπουργός Δικαιοσύνης παρουσίασε νομοθετική πρωτοβουλία για τον εκσυγχρονισμό του σχετικού νομοθετικού πλαισίου.

[6] Καταληκτική ημερομηνία ενσωμάτωσης της Οδηγίας ήταν η 17.12.2021.

[7] Βλ. σχετικά και τα πορίσματα της έρευνας που εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ‘Εθνικής Ακεραιότητας’ της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος: https://transparency.gr/ti-kanoume/politiko-hrima/ethniko-sistima-akeraiotitas/

[8] https://rsf.org/en/index

[9] https://transparency.gr/%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%ae%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%bf%cf%8d%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%86%ce%ac%ce%bd%ce%b5%ce%b9%ce%b1/

[10] https://www.transparency.org/en/news/cpi-western-europe-and-eu

[11] https://transparency.gr/%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%ae%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b5%ce%b8%ce%bd%ce%bf%cf%8d%cf%82-%ce%b4%ce%b9%ce%b1%cf%86%ce%ac%ce%bd%ce%b5%ce%b9%ce%b1/

11^η Συζήτηση Στρογγυλής Τράπεζας του Business Integrity Forum της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος

 26 Ιουλίου 2022

Στην τριλογία νομοθετικές εξελίξεις – μηδενική ανοχή – διεθνείς προκλήσεις στην αγορά ενέργειας επικεντρώθηκε το 11^ο Round Table, που διοργάνωσε με επιτυχία τον Ιούλιο του 2022 η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, στο πλαίσιο της δράσης  Business Integrity Forum που αναπτύσσει δυναμικά τα τελευταία χρόνια. Τη συζήτηση «Σύγχρονες Προκλήσεις Εταιρικού Ενδιαφέροντος» παρακολούθησαν περισσότεροι από 40 εκπρόσωποι των μελών του Forum, στα οποία συγκαταλέγονται μερικές από τις κορυφαίες διεθνείς και εγχώριες εταιρίες του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα.

Μέσα από τη διαδικτυακή συζήτηση που διοργάνωσε η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς, τοποθετήθηκαν με εισηγήσεις καταξιωμένοι ομιλητές ενώ ταυτόχρονα δόθηκε το βήμα σε εκπροσώπους και στελέχη μελών του Forum, να ανταλλάξουν απόψεις και πολύτιμη τεχνογνωσία για τη δυναμική που στηρίζεται στις νέες επιταγές και τις προτεραιότητες που θέτουν οι κοινωνίες μπροστά στις μεγάλες προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο εταιρικός κόσμος.

Μια σειρά νέων προκλήσεων έχουν να αντιμετωπίσουν οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα από τα νέα δεδομένα που προκύπτουν σε διεθνές, ευρωπαϊκό και κατ’ επέκταση τοπικό επίπεδο, πόσο μάλλον μετά από μια περίοδο μακράς ύφεσης, με έναν πόλεμο ο οποίος μαίνεται στην Ουκρανία και επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη, και αμέσως μετά από μία  διετία πρωτοφανούς πανδημίας. Προκλήσεις που εστιάζονται στην αύξηση του ενεργειακού κόστους, με ό,τι αυτή συμπαρασύρει, αλλά και σε νέες νομοθετικές ρυθμίσεις και σύγχρονες κοινωνικές επιταγές στις οποίες καλούνται να συμμορφωθούν και να υιοθετήσουν οι εταιρίες που θέλουν να ατενίζουν το μέλλον τους με θετικό πρόσημο.

Την έναρξη της Στρογγυλής Τράπεζας πραγματοποίησε ο Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, κ. Άρης Δημητριάδης, ο οποίος αναφέρθηκε στην ιδιαίτερη βαρύτητα και τη σημασία της υιοθέτησης και συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τις καινούργιες νομοθετικές ρυθμίσεις τονίζοντας ότι η αξιοπιστία των εταιριών και η εταιρική ευθύνη συμβάλλουν στην αποτελεσματικότητα και την προώθηση των ιδεών και των αξιών των επιχειρήσεων. Επισήμανε παράλληλα την αξία του «ανοιχτού διαλόγου» μεταξύ των επιχειρήσεων με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών ανάμεσα σε εξειδικευμένα στελέχη, έτσι όπως όπως αυτός γίνεται πράξη μέσα από το Business Integrity Forum, δίνοντας τον τόνο για τη δυναμική ανάπτυξη της δράσης στο επόμενο διάστημα.

Πρόσφατες Νομοθετικές Εξελίξεις, Προκλήσεις και Επιταγές

Στην 1^η θεματική ενότητα «Πρόσφατες Νομοθετικές Εξελίξεις, Προκλήσεις και Επιταγές» τοποθετήθηκαν με παρουσιάσεις τους η κ. Βίκυ Μόκκα, Compliance Case Management & Contact Channels Section Manager του Ομίλου OTE,  ο κ. Σοφοκλής Καραπιδάκης, Διευθυντής Κανονιστικής Συμμόρφωσης και Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων της MYTILINEOS, καθώς και ο κ. Στέφανος Λουκόπουλος, Διευθυντής & Συνιδρυτής του Vouliwatch.

Με θέμα της ομιλίας της «Βέλτιστες πρακτικές για την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας και της παρενόχλησης στην εργασία, σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Ν. 4808/2021», η κ. Βίκυ Μόκκα αναφέρθηκε εκτενώς στο νομικό πλαίσιο καταπολέμησης της σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας και στην ανάγκη προστασίας των εργαζομένων που έχουν πέσει θύματα ενδοοικογενειακής βίας.

Όπως υπογράμμισε η κ. Μόκκα: «Οι εταιρίες υποχρεούνται να τηρούν όλα τα μέτρα πρόληψης και τις διαδικασίες ενημέρωσης και διαχείρισης καταγγελιών που αφορούν στην εφαρμογή των διατάξεων του Μέρους ΙΙ του Ν. 4808/2021 για την πρόληψη και την αντιμετώπιση κάθε μορφής βίας και παρενόχλησης, συμπεριλαμβανομένης της βίας και παρενόχλησης λόγω φύλου και της σεξουαλικής παρενόχλησης. Σκοπός του Μέρους ΙΙ του Ν. 4808/2021 και της αντίστοιχης εταιρικής Πολιτικής, που πρέπει εφαρμόζεται, είναι να θέσει ένα συνεκτικό και σύγχρονο πλαίσιο για την πρόληψη, την αντιμετώπιση και την καταπολέμηση των μορφών συμπεριφοράς βίας και παρενόχλησης, συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος εργασίας το οποίο σέβεται, προωθεί και διασφαλίζει το δικαίωμα των προσώπων σε έναν κόσμο εργασίας χωρίς βία και παρενόχληση».

Για το «Business Partner Sanction Screening: σύστημα ελέγχου συνεργατών & οικονομικές κυρώσεις» τοποθετήθηκε ο κ. Σοφοκλής Καραπιδάκης αναλύοντας το θέμα των οικονομικών κυρώσεων, πως αυτό αφορά μη χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς και παρουσίασε ως καλή πρακτική ένα μηχανισμό για τον έλεγχο πελατών και προμηθευτών πριν από τη σύναψη συμβατικής σχέσης καθώς και τη συνεχή παρακολούθηση αυτών κατά τη διάρκεια της σύμβασης.

Το εξαιρετικά ενδιαφέρον θέμα που συχνά περνάει under-the-radar με τίτλο «H διαφάνεια & το lobbying: τι ορίζει και τι αλλάζει ο νέος νόμος για την ενίσχυση της διαφάνειας και της λογοδοσίας σε θεσμικούς φορείς», παρουσίασε ο κ. Στέφανος Λουκόπουλος του Vouliwatch ο οποίος στάθηκε στο θετικό πρόσημο που μπορεί να έχει το lobbying αρκεί να ασκείται καλόπιστα και εντός νομιμότητας.

Όπως σημείωσε ο κ. Λουκόπουλος: «H προστασία των διαδικασιών λήψης αποφάσεων δεν είναι μόνο θέμα διαφάνειας. Είναι κυρίως θέμα διασφάλισης της ίσης πρόσβασης στα κέντρα αποφάσεων. Καταγράφοντας τις συναντήσεις σε ένα ανοιχτό μητρώο θα έχουμε εικόνα για το ποια συμφέροντα υπερεκπροσωπούνται στο decision making επίπεδο και ποια όχι. Σε αυτό ακριβώς πρέπει να αποσκοπεί η ρύθμιση του lobbying, δηλαδή στην θέσπιση υποχρέωσης εκ του νόμου για ανοιχτότητα, με απώτερο στόχο την καλλιέργεια εμπιστοσύνης στις πολιτικές διαδικασίες».

Μηδενική Ανοχή: Ρεαλιστικό ή Ουτοπικό;

Στην έννοια της «μηδενικής ανοχής» και στο θεωρητικό πλαίσιο το οποίο αυτή συνιστά αναφέρθηκε εκτενώς ο κ. Αργύρης Οικονόμου, Νομικός Σύμβουλος και Γενικός Διευθυντής Νομικών Υπηρεσιών & Εταιρικής Διακυβέρνησης της ΔΕΗ, με τίτλο της ομιλίας του: «Μηδενική ανοχή: ρεαλιστικό ή ουτοπικό».

Ο κ. Οικονόμου παρουσίασε πως θεμελιώθηκε, αρχικά, με κοινωνικά πειράματα η έννοια της μηδενικής ανοχής στις ΗΠΑ κατά τη δεκαετία του 1980 ως μέθοδος αντιμετώπισης της εγκληματικότητας, η οποία θεωρήθηκε πολύ πετυχημένη και συνεχίστηκε να εφαρμόζεται. Εστιάζοντας σε θέματα ηθικής και δεοντοπραξίας στο χώρο των επιχειρήσεων, ο κ. Οικονόμου έθεσε το ερώτημα: «Έχουν οι επιχειρήσεις ηθική;» για να δώσει αμέσως την απάντηση: «Οι επιχειρήσεις δεν έχουν ηθική, οι άνθρωποι έχουν (M. Friedman)».

Όπως τόνισε ο κ. Οικονόμου: «Η επικράτηση μιας υγιούς επιχειρηματικής κουλτούρας αποτελεί καθήκον των ηγετικών, ιδίως, επιχειρήσεων, που, εν τέλει, εμπεδώνει την εμπιστοσύνη των επενδυτών και διευκολύνει την προσέλκυση επενδύσεων μακροπρόθεσμου ορίζοντα. Έτσι, τα ethics γίνονται business».

Διεθνείς Προκλήσεις και Αγορά Ενέργειας: ο Πόλεμος στην Ουκρανία θα διαμορφώσει μια νέα Πραγματικότητα;

Μία αναλυτική όσο και ενδελεχή εισαγωγή στην 3^η ενότητα της συζήτησης «Διεθνείς προκλήσεις και αγορά ενέργειας: ο πόλεμος στην Ουκρανία θα διαμορφώσει μια νέα πραγματικότητα;» έκανε ο κ. Μιχάλης Μαθιουλάκης, Ακαδημαϊκός Διευθυντής του Ελληνικού Ενεργειακού Φόρουμ με τίτλο της ομιλίας του:  «Μετά την Ουκρανία: το αναδυόμενο γεωπολιτικό τοπίο». Ο κ. Μαθιουλάκης εστίασε στις επιθέσεις που δέχεται η ενεργειακή αγορά και εξέφρασε τις εύλογες ανησυχίες που υπάρχουν για τη συνολική ενεργειακή παροχή και τον πληθωρισμό σημειώνοντας ότι «ακόμα και αν υπήρχε αποκλιμάκωσση της κρίσης, αυτό δε θα αντικατοπτριζόταν άμεσα στις τιμές της ενέργειας». Όπως τόνισε: «Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση παράγει πολλαπλούς κινδύνους για τις ευρωπαϊκές οικονομίες και κοινωνίες καθώς πλήττει τα εισοδήματα των νοικοκυριών και τις αναπτυξιακές προοπτικές των επιχειρήσεων ενώ παράλληλα αποδυναμώνει ή και αναστρέφει κρίσιμες πολιτικές της ΕΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής».

Ο κ. Andrea Pagano, Επικεφαλής Διαχείρισης Κινδύνων, Δεοντολογίας & Συμμόρφωσης του ΔΕΣΦΑ είχε ως θέμα της ομιλίας του: «Κίνδυνοι, δεοντολογία και εξελίξεις στην Κανονιστική Συμμόρφωση υπό το πρίσμα της κρίσης στην Ουκρανία». Ο κ. Pagano μοιράστηκε με τα μέλη του Forum την προσέγγιση του ΔΕΣΦΑ για την ανανέωση του Συστήματος Εσωτερικού Ελέγχου και Διαχείρισης Κινδύνων. «Στο ΔΕΣΦΑ, αντιμετωπίσαμε άμεσα την ανάγκη ανάπτυξης της Διαχείρισης Επιχειρηματικού Κινδύνου για να μπορέσουμε να παρέχουμε εξατομικευμένη ανάλυση κινδύνου για στρατηγικές επιχειρηματικές αποφάσεις, λαμβάνοντας υπόψη ξαφνικούς κινδύνους όπως π.χ. η κρίση της Ουκρανίας και η αύξηση της τιμής της πρώτης ύλης».

Ολοκληρώνοντας τη Συζήτηση για το επίκαιρο της ενέργειας, το λόγο πήρε ο Δρ. Αθανάσιος Δαγούμας, Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ). Ο κ. Δαγούμας μιλώντας με θέμα: «Σύγχρονες αποκλίσεις στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας και ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού», τόνισε ότι όλοι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα πρέπει να επωφελούνται από την κοινή αγορά ενέργειας. Αναφερόμενος στο ενεργειακό τοπίο, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί για τη χώρα μας και διεθνώς, ως απόρροια του πολέμου στην Ουκρανία, υπογράμμισε ότι η Ελλάδα καλείται να συνδράμει με αποθέματα ενέργειας, πέρα από την εγχώρια αγορά, και τις γείτονες χώρες.

Όπως σημείωσε: «Η διαφάνεια είναι εγγενές συστατικό της εύρυθμης λειτουργίας των αγορών και η ΡΑΕ είναι προσηλωμένη στην απρόσκοπτη ενημέρωση των συμμετεχόντων και των καταναλωτών. Οι πρωτοβουλίες της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος είναι ιδιαίτερα σημαντικές και η ΡΑΕ είναι αυτονόητος αρωγός».

Ο κ. Άγγελος Κασκάνης, Γενικός Διευθυντής της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, έκλεισε την πολύ ενδιαφέρουσα 11^η Συζήτηση Στρογγυλής Τράπεζας του Business Integrity Forum (BIF) με τα συμπεράσματα της ημέρας. Ταυτόχρονα, ο κ. Κασκάνης μοιράστηκε με τα μέλη του Forum μια σημαντική είδηση και εξέλιξη για το διεθνή χαρακτήρα που αποκτά η πρωτοβουλία του BIF, με τη Διεθνή Διαφάνεια, το μεγαλύτερο παγκόσμιο κίνημα κατά της διαφθοράς, να διασυνδέει κορυφαία στελέχη από τις μεγαλύτερες εταιρίες του κόσμου φέρνοντας στο προσκήνιο θέματα της παγκόσμιας ατζέντας μέσα στο επόμενο έτος.

—————————–

Τι είναι το Business Integrity Forum

> Το Business Integrity Forum (BIF) είναι μία δράση που έχει αναπτύξει παγκοσμίως η Διεθνής Διαφάνεια. Αφορά σε ένα δίκτυο -το συντονισμό του οποίου στη χώρα μας έχει η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς-, εταιριών-μελών, οι οποίες διακηρύσσουν ανοιχτά τη δέσμευσή τους να λειτουργούν με διαφάνεια, υιοθετώντας συγκεκριμένες πολιτικές και πρακτικές χρηστής διακυβέρνησης.

Οι εταιρείες-μέλη του BIF μπορούν να ωφεληθούν από σημαντικά προνόμια, όπως συμμετοχή σε στρογγυλές τράπεζες, τακτικές ενημερώσεις για τις διεθνείς εξελίξεις σε θέματα καταπολέμησης της διαφθοράς, πρόσβαση στις εκδηλώσεις και τα συνέδρια της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάς, πρόσβαση στα anti-corruption and transparency εργαλεία που έχει αναπτύξει η Διεθνής Διαφάνεια κ.ά.

Στο BIF μετέχουν κορυφαίες στον κλάδο τους, διεθνείς και ελληνικές εταιρίες/φορείς. Συγκεκριμένα: ΑΔΜΗΕ, ΔΕΗ Α.Ε., ΔΕΔΔΗΕ A.E., ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΕΡΟΛΙΜΕΝΑΣ ΑΘΗΝΩΝ, DELOITTE, COCA – COLA ΑΕ, ΔΕΣΦΑ, ΕΕΣΥΠ, ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ Α.Ε., ΕΛΛΑΚΤΩΡ, ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΧΡΥΣΟΣ Α.Ε., GRANT THORNTON, INTERAMERICAN, KPMG A.E., MYTILINEOS S.A., ΟΜΙΛΟΣ ΟΤΕ, PFIZER HELLAS A.E., ΣΩΛΗΝΟΥΡΓΕΙΑ ΚΟΡΙΝΘΟΥ Α.Ε., ΣΟΛ Crowe, A.M. NOMIKOS TRANSWORLD MARITIME AGENCIES S.A., ΧΑΤΖΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε.

27 χώρες αγγίζουν ιστορικά χαμηλά επίπεδα

Αθήνα, 27 Ιανουαρίου 2022

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς (CPI) για το 2021 που δημοσιεύτηκε από την Διεθνή Διαφάνεια καταδεικνύει ότι τα επίπεδα διαφθοράς παραμένουν σταθερά σε παγκόσμιο επίπεδο, με το 86% των χωρών να παρουσιάζουν μικρή ή και καμία πρόοδο την τελευταία δεκαετία.

Η Διεθνής Διαφάνεια εντοπίζει ότι οι χώρες που παραβιάζουν τις ελευθερίες των πολιτών, σταθερά παρουσιάζουν χαμηλότερη βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Ο εφησυχασμός αναφορικά με την καταπολέμηση της διαφθοράς επιτείνει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και υπονομεύει τη δημοκρατία, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο. Καθώς τα δικαιώματα και οι ελευθερίες διαβρώνονται και η δημοκρατία παρακμάζει, ο αυταρχισμός καταλαμβάνει τη θέση τους, συμβάλλοντας σε ακόμη πιο υψηλά επίπεδα διαφθοράς.

Η Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας, Delia Ferreira Rubio, δήλωσε:  «Τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν είναι κάτι ευκταίο στην καταπολέμηση της διαφθοράς. Οι αυταρχικές προσεγγίσεις καταλύουν τα εχέγγυα ανεξαρτησίας και κάνουν τις προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς να εξαρτώνται από τις ιδιοτροπίες των ελίτ. Η διασφάλιση ότι οι πολίτες μπορούν να εκφραστούν ελεύθερα και να εργαστούν συλλογικά, ώστε να παραμένουν υπόλογοι οι κυβερνώντες, είναι ο μόνος βιώσιμος δρόμος προς μια κοινωνία χωρίς διαφθορά».

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΕΙΚΟΝΑ

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς κατατάσσει 180 χώρες και περιοχές αναφορικά με τα επίπεδα αντίληψης της διαφθοράς στον δημόσιο τομέα τους, σε μια κλίμακα από το 0 (πολύ διαφθορά) έως το 100 (καθόλου διαφθορά).

Ο μέσος όρος στον παγκόσμιο Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς παραμένει αμετάβλητος στο 43 για δέκατη συνεχή χρονιά και 2/3 των χωρών έχουν βαθμολογία κάτω του 50.

• Οι χώρες που βρίσκονται στην κορυφή του Δείκτη είναι η Δανία (88), η Φινλανδία (88) και η Νέα Ζηλανδία (88). Και οι τρεις αυτές χώρες βρίσκονται στην κορυφή του 10% παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τις ελευθερίες των πολιτών στον Δείκτη Δημοκρατίας (‘Democracy Index’).
• Η Σομαλία (13), η Συρία (13) και το Νότιο Σουδάν (11) παραμένουν στην βάση του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Η Συρία, συγκεκριμένα, βρίσκεται τελευταία στις ελευθερίες των πολιτών (η Σομαλία και το Νότιο Σουδάν βρίσκονται εκτός κατάταξης).
• 27 χώρες, μεταξύ των οποίων η Κύπρος (53), ο Λίβανος (24) και η Ονδούρα (23), έχουν ιστορικά χαμηλή βαθμολογία.

Κατά την τελευταία δεκαετία, 154 χώρες είτε έχουν χειροτερέψει είτε δεν έχουν σημειώσει καμιά σημαντική πρόοδο.

• Από το 2012, 23 χώρες έχουν παρουσιάσει σημαντική πτώση στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένων και αναπτυγμένων οικονομικών, όπως η Αυστραλία (73), ο Καναδάς (74) και οι Η.Π.Α. (67), με τις τελευταίες να μην περιλαμβάνονται στις κορυφαίες 25 χώρες του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς για πρώτη φορά.
• 25 χώρες έχουν σημαντικά βελτιώσει τη βαθμολογία τους, μεταξύ των οποίων η Εσθονία (74), οι Σεϋχέλλες (70) και η Αρμενία (49).

Για την βαθμολογία κάθε χώρας, τις διαχρονικές μεταβολές στη βαθμολογία τους, καθώς και για την ανάλυση της κάθε περιφέρειας, βλ. 2021 CPI page.

ΔΙΑΦΘΟΡΑ, ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Καθώς οι προσπάθειες για την καταπολέμηση της διαφθοράς μένουν στάσιμες ή και μειώνονται, τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία βρίσκονται υπό απειλή. Αυτό δεν είναι σύμπτωση. Η συνεχής επίκληση από τις κυβερνήσεις της πανδημίας COVID-19  για τον περιορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της δημοκρατίας ενδέχεται να οδηγήσει στο μέλλον σε εντονότερους περιορισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο.

Από τις 23 χώρες των οποίων η βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς μειώθηκε σημαντικά από το 2012, οι 19 έχουν παρουσιάσει πτώση και στη βαθμολογία σε ό,τι αφορά στις ελευθερίες των πολιτών. Επιπλέον, από τις 331 καταγεγραμμένες περιπτώσεις δολοφονημένων υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το 2020, το 98% συνέβησαν σε χώρες με βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς κάτω από 45.

• Οι Φιλιππίνες συνεχίζουν την πτώση, ξεκινώντας από το 2014, με βαθμολογία 33, καθώς ο Πρόεδρός τους, Rodrigo Duterte, έχει καταπατήσει τις ελευθερίες του συνεταιρίζεσθαι και της έκφρασης μετά την εκλογή του το 2016. Η χώρα καταγράφει, επίσης, ένα εξαιρετικά υψηλό ποσοστό δολοφονιών υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με 20 νεκρούς το 2020.
• Στην Βενεζουέλα, ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης, Nicolás Maduro, έχει φιμώσει τους πολιτικούς αντιπάλους του, τους δημοσιογράφους, ακόμη και τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας. Η χώρα έχει υποχωρήσει σημαντικά στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς κατά την τελευταία δεκαετία, σημειώνοντας την χαμηλότερη βαθμολογία (14) το 2021.
• Το Μάλι έχει αντιμετωπίσει πολιτικές και θεσμικές κρίσεις, καθώς και κρίσεις ασφάλειας, συμπεριλαμβανομένων και τριών στρατιωτικών πραξικοπημάτων κατά την τελευταία δεκαετία. Η βαθμολογία του στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς έπεσε στο 29 και η βαθμολογία του αναφορικά με τις ελευθερίες των πολιτών επίσης σημειώνει πτώση, καθόσον οι συνεχιζόμενες ένοπλες συγκρούσεις υπονομεύουν βασικές λειτουργίες του κράτους, οδηγώντας σε έναν φαύλο κύκλο διαφθοράς και παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Ακόμη και ανάμεσα στις δημοκρατίες, τα τελευταία δέκα χρόνια, σημειώθηκε οπισθοδρόμηση τόσο στις προσπάθειες καταπολέμησης της διαφθοράς όσο και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η βαθμολογία της Πολωνίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα μειώθηκε και η βαθμολογία της στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς έπεσε στο 56, καθώς η κυβέρνηση διώκει τους ακτιβιστές δυνάμει νόμων και περιορίζει αυστηρά την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης.

Η Διεθνής Διαφάνεια καλεί τις κυβερνήσεις να ενεργήσουν σύμφωνα με τις δεσμεύσεις τους για την καταπολέμηση της διαφθοράς και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ενώ καλεί και τους πολίτες να ενωθούν απαιτώντας αλλαγή.

Ο Daniel Eriksson, CEO της Διεθνούς Διαφάνειας, δήλωσε:

«Σε αυταρχικά καθεστώτα, όπου η κυβέρνηση, οι επιχειρήσεις και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης ελέγχονται από λίγους, τα κοινωνικά κινήματα αδυνατούν να ασκήσουν έλεγχο στην εξουσία. Είναι η δύναμη που κατέχουν οι εκπαιδευτικοί, οι επαγγελματίες, οι φοιτητές και οι απλοί πολίτες από όλα τα στρώματα, η οποία τελικά θα κατακτήσει την λογοδοσία».

Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟΝ ΔΕΙΚΤΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ 2021

Για το 2021, η Ελλάδα συγκεντρώνει 49 πόντους (το 2020 συγκέντρωσε 50 πόντους), κατατασσόμενη στην 58η θέση παγκοσμίως (το 2020 κατατάχθηκε στην 59η θέση).

«Η βελτίωση της θέσης της χώρας μας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς για το 2021 οφείλεται όχι σε αύξηση της βαθμολογίας της αλλά στη σχετική θέση της μεταξύ των χωρών του κόσμου. Ιδιαίτερα μας ανησυχεί, όμως, η καθοδική πορεία της χώρας μας στον Δείκτη Δημοκρατίας κατά την τελευταία δεκαπενταετία, με επακόλουθο την κατάταξή της στην προτελευταία θέση μεταξύ των χωρών της Δυτικής Ευρώπης στον Δείκτη Δημοκρατίας 2020 (‘Democracy Index’) και η ένταξή της στην κατηγορία των ‘ελαττωματικών δημοκρατιών’ (‘flawed democracies’). Μετά από δυο σχεδόν χρόνια πανδημίας, τούτη δεν αποτελεί πλέον έκτακτη ανάγκη, στο όνομα της οποίας δύναται να περιορίζεται η δημοκρατία και τα δικαιώματα των πολιτών», δήλωσε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, Παναγιώτης Μανταλώζης.

Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:

Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς

Τηλ. 210 7224940,

e-mail: tihellas@otenet.gr

www.transparency.gr

---

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΚΤΗ:
Σχετικά με τον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς

Από την έναρξη εφαρμογής του το 1995, ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς έχει γίνει ο κορυφαίος παγκόσμιος δείκτης διαφθοράς του δημόσιου τομέα. Ο Δείκτης βαθμολογεί 180 χώρες και περιοχές σε όλο τον κόσμο με βάση την αντίληψη για τη διαφθορά στον δημόσιο τομέα, χρησιμοποιώντας δεδομένα από 13 εξωτερικές πηγές, συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ, ιδιωτικών εταιρειών αξιολόγησης κινδύνου και συμβουλευτικών εταιριών, δεξαμενών σκέψης και άλλων. Οι βαθμολογίες αντικατοπτρίζουν τις απόψεις εμπειρογνωμόνων και επιχειρηματιών.

Η διαδικασία για τον υπολογισμό του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς επανεξετάζεται τακτικά, ώστε να διασφαλίζεται ότι είναι όσο το δυνατόν πιο ισχυρός και συνεκτικός. Η πλέον πρόσφατη επανεξέτασή του έγινε από το European Commission’s Joint Research Centre το 2017. Όλες οι βαθμολογίες από το 2012 και εφεξής είναι συγκρίσιμες από τον έναν χρόνο στον επόμενο. Για περισσότερες πληροφορίες, βλ. The ABCs of the CPI: How the Corruption Perceptions Index is calculated

 

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια 
Μέσα από παραρτήματα σε περισσότερες από 100 χώρες και τη Διεθνή Γραμματεία της στο Βερολίνο, η Διεθνής Διαφάνεια είναι ο παγκόσμιος οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών που ηγείται της καταπολέμησης της διαφθοράς για περισσότερα από 25 χρόνια.
www.transparency.org

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος
Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς αποτελεί το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1996. Κύριοι σκοποί της δράσης της είναι να ενημερώνει και να ευαισθητοποιεί τους πολίτες για τους κινδύνους της διαφθοράς στην Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να προωθεί ουσιαστικές συστημικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια.
www.transparency.gr

Αθήνα, 31 Δεκεμβρίου 2021

 Ο Δείκτης Ακεραιότητας στον τομέα της Άμυνας

O Δείκτης Ακεραιότητας στον τομέα της Άμυνας (Government Defence Index – ‘GDI’) είναι η μόνη παγκόσμια αξιολόγηση της διακυβέρνησης και των κινδύνων διαφθοράς στον αμυντικό τομέα. Ο Δείκτης επικαιροποιήθηκε για την έκδοση του 2020, με τη συμπερίληψη αλλαγών στη μεθοδολογία και τη βαθμολογία. Αυτό σημαίνει ότι οι βαθμολογίες των χωρών σε αυτή την έκδοση 2020 δεν μπορούν να συγκριθούν με ακρίβεια με τις βαθμολογίες των χωρών στις προηγούμενες εκδόσεις του Δείκτη.

Η Μεθοδολογία του Δείκτη Ακεραιότητας στον τομέα της Άμυνας

Ο Δείκτης Ακεραιότητας στον τομέα της Άμυνας αξιολογεί την ποιότητα των θεσμικών ελέγχων για τη διαχείριση του κινδύνου διαφθοράς στους θεσμούς άμυνας και ασφάλειας. Η ομάδα εμπειρογνωμόνων της Διεθνούς Διαφάνειας συγκεντρώνει στοιχεία από ένα ευρύ φάσμα πηγών σε 77 τομείς, με στόχο να παράγει μια λεπτομερή αξιολόγηση της ακεραιότητας των εθνικών αμυντικών θεσμών.  Ο Δείκτης θέτει ένα πρότυπο μοντέλο για μία συνηγορία βασισμένη σε δεδομένα, ενώ είναι η κορυφαία στον κόσμο αξιολόγηση των κινδύνων διαφθοράς σε θεσμούς άμυνας. Όλα τα δεδομένα δημοσιεύτηκαν μεταξύ Οκτωβρίου 2019 και Νοεμβρίου 2021.

Ο Δείκτης μετρά τα επίπεδα κινδύνου διαφθοράς στους εθνικούς αμυντικούς θεσμούς. Η έρευνα για κάθε χώρα διεξάγεται από έναν ειδικό αξιολογητή, χρησιμοποιώντας ένα τυπικό σύνολο ερωτήσεων  και ένα εργαλείο βαθμολόγησης. Η αξιολόγηση στη συνέχεια επανεξετάζεται ανεξάρτητα από τουλάχιστον δύο εμπειρογνώμονες και, όπου είναι δυνατόν, από το κατά χώρα παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας. Οι κυβερνήσεις καλούνται να πραγματοποιήσουν επανεξέταση της αξιολόγησης και να υποβάλουν πρόσθετες πληροφορίες. Η Διεθνής Διαφάνεια αναγνωρίζει ότι οι πληροφορίες για θέματα άμυνας είναι εξαιρετικά μυστικές. Πιστεύει ότι η έλλειψη διαφάνειας στις αμυντικές δομές αποτελεί εξίσου σημαντικό κίνδυνο διαφθοράς με την ίδια την έλλειψη δομής. Το επίπεδο των ανεξάρτητων επαληθεύσιμων πληροφοριών επηρέασε, επομένως, τη βαθμολογία σε κάθε ερώτηση. Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η μυστικότητα μπορεί να δυσκολέψει την εύρεση υποθέσεων μελέτης και παραδειγμάτων, ενώ μπορεί να σημαίνει ότι τούτα καθυστερούν να έρθουν στο φως από δημοσιογράφους, ερευνητές ή βάσει του νόμου. Για το λόγο αυτό, κάποιοι υποκείμενοι δείκτες ενδέχεται να μην λαμβάνουν βαθμολογία, λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Κάθε χώρα αξιολογείται σε 77 ερωτήσεις, με 200+ υποκείμενους δείκτες που οριοθετούν το εύρος της έρευνας.

Το ερωτηματολόγιο βασίζεται στην τυπολογία της Διεθνούς Διαφάνειας για την διαφθορά στον τομέα άμυνας και ασφάλειας, η οποία ορίζει πέντε βασικούς τομείς κινδύνου: (α) πολιτικός κίνδυνος, (β) οικονομικός κίνδυνος (γ) κίνδυνος ανθρώπινου δυναμικού, (δ) επιχειρησιακός κίνδυνος, (ε) κίνδυνος στον τομέα προμηθειών.

Αποτελέσματα Δείκτη Ακεραιότητας στον τομέα της Άμυνας

Σημεία παγκόσμιου ενδιαφέροντος^[1]

• 62% των χωρών έλαβαν συνολική βαθμολογία 49/100 ή λιγότερη, γεγονός που υποδηλώνει τον κρίσιμο κίνδυνο διαφθοράς στον αμυντικό τομέα.
• Η Νέα Ζηλανδία κατακτά την κορυφή του Δείκτη Ακεραιότητας στον τομέα της άμυνας, με βαθμολογία 85/100.
• Το Σουδάν σημειώνει τη χείριστη βαθμολογία με μόλις 5/100.
• Η μέση βαθμολογία για τις χώρες της G20 είναι 49/100.
• Μέση βαθμολογία στον τομέα στρατιωτικών επιχειρήσεων είναι 16/100, καθώς πολλές χώρες δεν περιλαμβάνουν την πάταξη της διαφθοράς ως βασικό πυλώνα  του σχεδιασμού της αποστολής τους.
• 81 χώρες αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο στις στρατιωτικές επιχειρήσεις, γεγονός ανησυχητικό για τις κυβερνήσεις που εμπλέκονται σε διεθνείς παρεμβάσεις μέσω περιφερειακών και διεθνών οργανισμών.

Σημεία ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος

Σύμφωνα με τον Δείκτη, για το έτος 2020, το 62 % των κρατών μελών της ΕΕ αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο διαφθοράς στους τομείς άμυνας και ασφάλειας^[2].

Κράτη μέλη που σημειώνουν χαμηλές βαθμολογίες έχουν πενιχρά εχέγγυα προστασίας για να αντιμετωπίσουν τη διαφθορά στους σχετικούς τομείς και παρουσιάζουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων^[3].

Ο Δείκτης κατέταξε τις χώρες με ένα σύστημα αξιολόγησης από το Α (πολύ χαμηλός κίνδυνος διαφθοράς) έως το F (πολύ αυξημένος κίνδυνος διαφθοράς)^[4].

Με μέσο όρο βαθμολογίας 59/100, 16 κράτη μέλη της ΕΕ που περιλαμβάνονται στον Δείκτη έχουν μεγαλύτερα εχέγγυα προστασίας έναντι των κινδύνων διαφθοράς σε σύγκριση με υπερδυνάμεις, όπως η Κίνα (28), η Ρωσία (36) και οι Ηνωμένες Πολιτείες (55).

Ωστόσο, όλες οι  χώρες αναφοράς της ΕΕ παρουσιάζουν ανησυχητικές βαθμολογίες για τον κίνδυνο διαφθοράς σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, καθώς οι παγκόσμιες στρατιωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί σε περίπου δύο τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως, τροφοδοτώντας την κλίμακα και την ευκαιρία για διαφθορά^[5].

Σημεία ελληνικού ενδιαφέροντος^[6]

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει υψηλά επίπεδα κινδύνου διαφθοράς στους αμυντικούς θεσμούς της. Η οικονομική αδιαφάνεια, οι αδιαφανείς διαδικασίες προμηθειών και η ελλιπής εξωτερική εποπτεία είναι τα τρωτά σημεία της, ενώ τα εχέγγυα προστασίας από τη διαφθορά στις στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα αδύναμα.

Αναλυτικότερα, η Ελλάδα συγκεντρώνει την κάτωθι βαθμολογία στους πέντε νευραλγικούς τομείς κινδύνου στη διακυβέρνηση της άμυνας και ασφάλειας:

Πολιτικός τομέας:  45/100

Οικονομικός τομέας: 55/100

Τομέας ανθρώπινου δυναμικού: 62/100

Τομέας προμηθειών: 65/100

Επιχειρησιακός τομέας: 10/100

Ειδικότερα:

Ως προς την κοινοβουλευτική εποπτεία

O κοινοβουλευτικός έλεγχος είναι περιορισμένος. Το Κοινοβούλιο έχει, σύμφωνα με τον νόμο, εξουσίες για τον έλεγχο της αμυντικής πολιτικής και της νομοθεσίας, καθώς και για την αναθεώρηση των προϋπολογισμών και των μεγάλων προμηθειών όπλων. Ωστόσο, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να απορρίψει ή να ασκήσει βέτο στην αμυντική πολιτική, η διαμόρφωση της οποίας παραμένει προνόμιο της εκτελεστικής εξουσίας, με τον ρόλο του νομοθέτη να περιορίζεται απλώς σε προτάσεις.

Ο νομοθετικός έλεγχος υπονομεύεται επίσης συχνά από την εφαρμογή «επειγουσών διαδικασιών», γεγονός που περιορίζει τον χρόνο που έχουν οι βουλευτές για συζήτηση. Αυτή η διαδικασία εφαρμόσθηκε πρόσφατα σε σχέση με την απόκτηση 18 μαχητικών αεροσκαφών Rafale, με αποτέλεσμα οι βουλευτές να μην έχουν πλήρη πρόσβαση σε πληροφορίες για όλες τις πτυχές της σύμβασης.

Στην πράξη, δύο επιτροπές είναι υπεύθυνες για την αμυντική εποπτεία: η Διαρκής Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων και η Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων, η οποία επικεντρώνεται αποκλειστικά στην αναθεώρηση μεγάλων προμηθειών όπλων. Η Διαρκής Επιτροπή Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων λειτουργεί περισσότερο ως forum συζήτησης για θέματα άμυνας παρά ως εποπτικό όργανο. Εκτός από την απαίτηση να εμφανίζονται οι Υπουργοί Άμυνας και Εξωτερικών ενώπιον της επιτροπής δύο φορές το χρόνο, υπάρχουν ελάχιστα στοιχεία που να καταδεικνύουν ότι η επιτροπή εξετάζει ενεργά την αμυντική πολιτική, τους προϋπολογισμούς ή τις δραστηριότητες ή ότι διεξάγει μακροχρόνιες έρευνες σε συγκεκριμένες πτυχές της άμυνας. Επιπλέον, ενώ η επιτροπή μπορεί να επανεξετάζει τους προϋπολογισμούς, δεν έχει την εξουσία να προτείνει αλλαγές και δεν υποβάλλει συστάσεις στους αρμόδιους θεσμούς.

Ως προς την οικονομική διαφάνεια

Η οικονομική διαφάνεια και η πρόσβαση σε δεδομένα παραμένουν περιορισμένες. Ο δημοσιευμένος αμυντικός προϋπολογισμός περιέχει ορισμένες εκτενείς πληροφορίες για τις δαπάνες σε όλες τις λειτουργίες, συμπεριλαμβανομένων των μισθών, των προμηθειών και των κατασκευών. Ωστόσο, λείπει η περαιτέρω διάκριση σε κατηγορίες, υπονομεύοντας έτσι τη διαφάνεια σε βασικούς τομείς των αμυντικών δαπανών.

Ομοίως, οι εκθέσεις σχετικά με τις πραγματικές δαπάνες κατά τη διάρκεια του δημοσιονομικού έτους δεν δημοσιοποιούνται, για λόγους εθνικής ασφάλειας. Το Υπουργείο Οικονομικών ανά μη τακτά διαστήματα δημοσιεύει στοιχεία για τις αμυντικές δαπάνες, αλλά αυτό συμβαίνει μόνο κάθε δύο ή τρία χρόνια και οι πληροφορίες είναι εξαιρετικά συνοπτικές.

Όσον αφορά τις πηγές εσόδων, η δημοσίευση των εν λόγω χρηματορροών είναι αποσπασματική. Ως αποτέλεσμα, δεν είναι σαφής ο τρόπος με τον οποίο η αμυντική χρηματοδότηση από πηγές εκτός της κεντρικής κυβέρνησης λειτουργεί στην πράξη και για ποιους σκοπούς χρησιμοποιούνται αυτά τα κονδύλια. Η αξιοπιστία του προϋπολογισμού υπονομεύεται περαιτέρω από τη μη απαγόρευση στρατιωτικών δαπανών εκτός του προϋπολογισμού. Τέτοιες δαπάνες επιτρέπονται για «επείγοντα» είδη και έχουν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την απόκτηση στρατιωτικών ειδών.

Η διαφάνεια υπονομεύεται, επίσης, από τους περιορισμούς στην πρόσβαση σε πληροφορίες. Ως αποτέλεσμα, οι πολίτες δεν διαθέτουν σαφείς μηχανισμούς μέσω των οποίων να έχουν πρόσβαση σε αμυντικές πληροφορίες και η κουλτούρα του απορρήτου στην άμυνα περιορίζει την αποκάλυψη σημαντικού όγκου πληροφοριών.

Ως προς το πλαίσιο δεοντολογίας του ανθρώπινου δυναμικού

Παρά τη σημαντική επένδυση στην άμυνα, τα εχέγγυα προστασίας από τη διαφθορά του ανθρώπινου δυναμικού εξακολουθούν να χρειάζονται ενίσχυση.

Για παράδειγμα, ενώ υπάρχει κώδικας δεοντολογίας τόσο για το πολιτικό όσο και για το στρατιωτικό προσωπικό, η έμφαση που δίνει στα ζητήματα διαφθοράς είναι αμελητέα. Ο σχετικός κώδικας κάνει μόνο μια αόριστη αναφορά στη διαφθορά και τις συγκρούσεις συμφερόντων, δεν κάνει αναφορά σε υποχρεώσεις μετά την αποχώρηση από την υπηρεσία και γενικά δεν παρέχει καμία καθοδήγηση σχετικά με το πώς πρέπει να ενεργεί το προσωπικό όταν αντιμετωπίζει τέτοιες καταστάσεις.

Ειδικότερα, όσον αφορά το στρατιωτικό προσωπικό, δεν δημοσιεύονται στοιχεία για παραβιάσεις του κώδικα δεοντολογίας ή για διώξεις για αδικήματα διαφθοράς, γεγονός που καθιστά δύσκολη την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας του κώδικα. Η προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς αποδυναμώνεται περαιτέρω από την ελάχιστη εκπαίδευση σχετικά με τους κινδύνους διαφθοράς. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι τα προγράμματα κατάρτισης για την καταπολέμηση της διαφθοράς είναι υποχρεωτικά για το προσωπικό και η μόνη καταγραφή αυτής της εκπαίδευσης είναι όταν παρέχεται από ΜΚΟ.

Εμπόδιο στις προσπάθειες κατά της διαφθοράς στον τομέα της άμυνας είναι και η συνεχιζόμενη απουσία ενός γενικού νομικού πλαισίου που να παρέχει προστασία στους καταγγέλλοντες και ενός σαφούς συστήματος αναφοράς περιπτώσεων διαφθοράς (whistleblowing).

Ως προς τον επιχειρησιακό τομέα

Οι δικλείδες ασφαλείας κατά της διαφθοράς στις στρατιωτικές επιχειρήσεις παραμένουν εξαιρετικά ανεπαρκείς, ενισχύοντας την απειλή που συνιστά η διαφθορά στους στόχους της αποστολής. Η Ελλάδα δεν θεωρεί επί του παρόντος τη διαφθορά στρατηγικό ζήτημα για την επιτυχία των στρατιωτικών επιχειρήσεων και δεν υπάρχουν στοιχεία ότι περιλαμβάνεται σε κάποια βασικά διαβαθμισμένα στρατηγικά έγγραφα. Ως αποτέλεσμα, αυτά τα ζητήματα δεν περιλαμβάνονται, επίσης, στη διαδικασία σχεδιασμού των μελλοντικών στρατιωτικών επιχειρήσεων και δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι οι στρατηγικές καταπολέμησης της διαφθοράς εφαρμόζονται στο πεδίο. Ομοίως, σε επίπεδο εκπαίδευσης, η εκπαίδευση κατά της διαφθοράς πριν από την στρατιωτική επιχείρηση  δεν παρέχεται με συνέπεια.

Ως προς τις αμυντικές προμήθειες

Αναμένεται αύξηση των αμυντικών προμηθειών της χώρας, με προμήθειες υλικού ύψους 1,5 δισεκατομμυρίων ευρώ να προορίζονται για τον σκοπό αυτό το επόμενο οικονομικό έτος ως μέρος της στρατηγικής της ελληνικής αμυντικής διπλωματίας. Το ύψος των προμηθειών δεν αποκαλύπτεται σε ολόκληρο το εύρος του, καθώς η πολιτική εθνικής άμυνας είναι εμπιστευτική. Το ίδιο ισχύει και για τη διαδικασία προσδιορισμού των αναγκών, και, ως εκ τούτου, υπάρχει έλλειψη σαφήνειας ως προς το εάν οι μεμονωμένες αγορές συνδέονται με στρατηγικούς στόχους. Αυτή η έλλειψη διαφάνειας είναι σύμπτωμα του ευρύτερου ζητήματος της αδιαφάνειας στις αμυντικές προμήθειες.

Οι προγραμματισμένες αγορές δεν δημοσιοποιούνται και η ακύρωση των πενταετών Ενιαίων Μεσοπρόθεσμων Αναπτυξιακών Προγραμμάτων έχει περιορίσει σημαντικά τη δημόσια προβολή των σχεδίων προμηθειών. Έτι περαιτέρω, η εποπτεία των στρατιωτικών αγαθών χαρακτηρίζεται περιορισμένη. Η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων  (ΕΑΑΔΗΣΥ) λειτουργεί ως ο ανεξάρτητος εποπτικός φορέας για τις δημόσιες προμήθειες. Ωστόσο, δεν έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τις συμβάσεις στον τομέα της άμυνας που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ν. 3978/2011, ο οποίος καλύπτει την απόκτηση στρατιωτικών αγαθών και υπηρεσιών. Η ΕΑΑΔΗΣΥ μπορεί να ελέγχει μόνο μη στρατιωτικές προμήθειες που εμπίπτουν στη ρύθμιση του γενικού νόμου περί δημοσίων συμβάσεων (ν. 4412/2016). Ενώ το Ελεγκτικό Συνέδριο και η Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων και Συμβάσεων μπορούν να ελέγχουν εξονυχιστικά τις αμυντικές προμήθειες, οι πεπερασμένοι πόροι τους καταδεικνύουν τα όριά τους.

Εν κατακλείδι, σκιαγραφείται ένας υπαρκτός και ολοένα πιο απειλητικός κίνδυνος διαφθοράς και έλλειψης μηχανισμών διαφάνειας και εποπτείας στον αμυντικό τομέα, με αιχμή του δόρατος τις στρατιωτικές επιχειρήσεις. Τα ευρήματα της Διεθνούς Διαφάνειας είναι αποκαλυπτικά και ενδεικτικά της αδήριτης και επιτακτικής πλέον ανάγκης για άρση του πέπλου αδιαφάνειας και μυστικότητας σε ό,τι αφορά τον τομέα της άμυνας.

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια

Μέσα από παραρτήματα σε περισσότερες από 100 χώρες και τη Διεθνή Γραμματεία της στο Βερολίνο, η Διεθνής Διαφάνεια είναι ο παγκόσμιος οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών που ηγείται της καταπολέμησης της διαφθοράς για περισσότερα από 25 χρόνια: www.transparency.org

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος

Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς αποτελεί το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1996. Κύριοι σκοποί της δράσης της είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τους κινδύνους της διαφθοράς στην Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να προωθήσει ουσιαστικές συστημικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια: www.transparency.gr

Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:

Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς
Τηλ. 210 7224940
e-mail: tihellas@otenet.gr
www.transparency.gr

[1] https://ti-defence.org/gdi/ · https://www.securitymagazine.com/articles/96543-62-of-countries-face-high-corruption-risk-in-defense-and-security.

[2]Δελτίο Τύπου “New research reveals inadequate anti-corruption safeguards in defence governance around the EU”, διαθέσιμο  στην ιστοσελίδα: https://transparency.eu/government-defence-integrity-eu-2020/ .

[3]Βλ. υποσημ.1.

[4] https://ti-defence.org/gdi/.

[5] Βλ. υποσημ.1.

[6] Βλ. Σύνοψη ενημερωτικού σημειώματος για την Ελλάδα  στην ιστοσελίδα: https://ti-defence.org/gdi/countries/greece/.