Αθήνα, 13 Φεβρουαρίου 2025

Ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς του 2024, που δημοσιεύτηκε από τη Διεθνή Διαφάνεια, δείχνει ότι η διαφθορά αποτελεί μείζονα απειλή για την κοινωνική ευημερία και τη Δράση για το Κλίμα.

Η διαφθορά σήμερα αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια στην οικονομική και κοινωνική ευημερία στον κόσμο. Διεφθαρμένες πρακτικές στρεβλώνουν τις αγορές και εμποδίζουν την οικονομική μεγέθυνση και τη βιώσιμη ανάπτυξη, οδηγώντας στην καταλήστευση των τοπικών κοινωνιών (ειδικά στις αναπτυσσόμενες χώρες) από απαραίτητους πόρους. Η διαφθορά υπονομεύει το νομοθετικό πλαίσιο και επηρεάζει την πολιτική σταθερότητα, ενισχύει την εισοδηματική ανισότητα εμποδίζοντας την κοινωνική συνοχή, διαβρώνει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας προς το κράτος και τελικά απονομιμοποιεί το ίδιο το κράτος στα μάτια των πολιτών.

Ενώ δισεκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βιώνουν καθημερινά τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, οι διαθέσιμοι πόροι για την προσαρμογή και τον μετριασμό του φαινομένου παραμένουν τραγικά ανεπαρκείς. Η διαφθορά εντείνει τις προκλήσεις, προσθέτοντας επιπλέον κινδύνους για τις ευάλωτες κοινότητες.

Ακόμη και σε χώρες στις οποίες η αντίληψη για τη διαφθορά είναι χαμηλή, η επιρροή του lobbying παρουσιάζει πρόσθετες προκλήσεις. Ισχυρές επιχειρηματικές δυνάμεις συχνά διαμορφώνουν ή εμποδίζουν τις πολιτικές για το κλίμα δίνοντας προτεραιότητα στα βραχυπρόθεσμα κέρδη έναντι της μακροπρόθεσμης περιβαλλοντικής βιωσιμότητας. Αυτό οδηγεί σε περιορισμένους κανονισμούς, καθυστερήσεις στη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ανεπαρκή δράση για την εκπλήρωση των διεθνών δεσμεύσεων για το κλίμα.

Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας, François Valérian, δήλωσε:

Η διαφθορά είναι μια εξελισσόμενη παγκόσμια απειλή που κάνει πολύ περισσότερα από το να υπονομεύει την ανάπτυξη – είναι η κύρια αιτία της διολίσθησης της δημοκρατίας, της αστάθειας και των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η διεθνής κοινότητα και κάθε κράτος θα πρέπει να καταστήσει την αντιμετώπιση της διαφθοράς ως την κορυφαία και  μακροπρόθεσμη προτεραιότητα του. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την απώθηση του αυταρχισμού και τη διασφάλιση ενός ειρηνικού, ελεύθερου και βιώσιμου κόσμου. Οι επικίνδυνες τάσεις που αποκαλύπτονται στον φετινό Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς υπογραμμίζουν την ανάγκη να ακολουθηθούν άμεσα στοχευμένες δράσεις, για την αντιμετώπιση της διαφθοράς σε παγκόσμιο επίπεδο.

Ο Δείκτης κατατάσσει 180 χώρες και περιοχές ανάλογα με την αντίληψη των επιπέδων διαφθοράς στον δημόσιο τομέα σε μια κλίμακα από το μηδέν (πολύ διεφθαρμένη) έως το 100 (πολύ καθαρή).

• Σχεδόν 6,8 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες με βαθμολογία CPI κάτω του 50. Αυτό ισοδυναμεί με το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού των 8 δισεκατομμυρίων.
• Για έβδομη συνεχή χρονιά, η Δανία (90) λαμβάνει την υψηλότερη βαθμολογία στο δείκτη και ακολουθείται στενά από τη Φινλανδία (88) και τη Σιγκαπούρη (84).
• Οι χώρες με τη χαμηλότερη βαθμολογία ανήκουν κυρίως σε εύθραυστες και επηρεαζόμενες από συγκρούσεις χώρες, όπως το Νότιο Σουδάν (8), η Σομαλία (9), η Βενεζουέλα (10), η Συρία (12).

Πάνω από το ένα τέταρτο των χωρών του δείγματος (47) βρίσκονται χαμηλότερα στη βαθμολογία, όπως η Αυστρία (67), το Μπαγκλαντές (23), η Βραζιλία (34), η Κούβα (41), η Γαλλία (67), η Γερμανία (75), η Αϊτή (16), η Ουγγαρία (41), το Ιράν (23), το Μεξικό (26), η Ρωσία (22), το Νότιο Σουδάν (8), η Ελβετία (81), οι Ηνωμένες Πολιτείες (65) και η Βενεζουέλα (10).

Τα τελευταία 5 χρόνια, 7 χώρες βελτίωσαν σημαντικά τη βαθμολογία τους στον δείκτη:

• Σε αυτές περιλαμβάνονται η Ακτή Ελεφαντοστού (45), η Δομινικανή Δημοκρατία (36), το Κοσσυφοπέδιο (44), το Κουβέιτ (46), οι Μαλδίβες (38), η Μολδαβία (43) και η Ζάμπια (39).

Τα τελευταία 5 χρόνια, 13 χώρες είδαν τη βαθμολογία τους να μειώνεται σημαντικά στον δείκτη:

• Οι χώρες που μειώθηκαν σημαντικά είναι η Αυστρία (67), η Λευκορωσία (33), το Βέλγιο (69), το Ελ Σαλβαδόρ (30), η Γαλλία (67), το Κιργιστάν (25), ο Λίβανος (22), η Μιανμάρ (16), η Νικαράγουα (14), η Ρωσία (22), η Σρι Λάνκα (32), το Ηνωμένο Βασίλειο (71) και η Βενεζουέλα (10).

Η κλιματική κρίση, η αθέμιτη επιρροή και το βρώμικο χρήμα

Αν και 32 χώρες έχουν μειώσει σημαντικά τα επίπεδα διαφθοράς τους από το 2012, εξακολουθεί να υπάρχει τεράστιο έργο για να γίνει – κατά την ίδια περίοδο 148 χώρες έχουν μείνει στάσιμες ή έχουν παρουσιάσει επιδείνωση. Ο παγκόσμιος μέσος όρος 43 χωρών παρέμεινε επίσης στάσιμος για χρόνια, ενώ πάνω από τα δύο τρίτα των χωρών βαθμολογούνται κάτω από το 50. Δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε χώρες όπου η διαφθορά καταστρέφει ζωές τους και υπονομεύει τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η διαφθορά είναι στενά συνυφασμένη με μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ανθρωπότητα: την κλιματική αλλαγή.

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο βιώνουν τις σοβαρές συνέπειες της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας, καθώς οι χρηματοδοτήσεις που προορίζονται για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προστασία των ευάλωτων πληθυσμών, συχνά υπεξαιρούνται ή καταχρώνται. Ταυτόχρονα, η διαφθορά, υπό τη μορφή αθέμιτης επιρροής, εμποδίζει στις πολιτικές που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και οδηγεί σε περιβαλλοντική καταστροφή. Η προστασία κάθε προσπάθειας για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης από τη διαφθορά θα καταστήσει αυτές τις δραστηριότητες πιο αποτελεσματικές και συνεπώς θα ωφελήσει τους ανθρώπους που περισσότερο πλήττονται από την κλιματική κρίση.

Πολλές χώρες με υψηλή βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς διαθέτουν τους πόρους και τη δύναμη για να καταστήσουν την κλιματική δράση ανθεκτική στη διαφθορά σε παγκόσμιο επίπεδο, ωστόσο συχνά εξυπηρετούν τα συμφέροντα των εταιρειών ορυκτών καυσίμων. Ορισμένες από αυτές τις χώρες φιλοξενούν επίσης οικονομικούς κόμβους που προσελκύουν παράνομα κεφάλαια που προέρχονται από τη διαφθορά, την καταστροφή του περιβάλλοντος και διάφορες άλλες εγκληματικές δραστηριότητες. Αν και ο Δείκτης Αντίληψης Διαφθοράς δεν καταγράφει αυτό το φαινόμενο, το βρώμικο χρήμα αποτελεί μείζον πρόβλημα διαφθοράς με επιβλαβείς επιπτώσεις που εκτείνονται πέρα ​​από τα σύνορα αυτών των χωρών.

Η Εκτελεστική Διευθύντρια της Διεθνούς Διαφάνειας, Maíra Martini, δήλωσε:

Πρέπει επειγόντως να ξεριζώσουμε τη διαφθορά προτού εκτροχιάσει πλήρως την ουσιαστική δράση για το κλίμα. Οι κυβερνήσεις και οι  οργανισμοί πρέπει να υιοθετήσουν μέτρα κατά της διαφθοράς στις πρωτοβουλίες τους για το κλίμα με στόχο τη διασφάλιση της χρηματοδότησης, την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης και τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου των πολιτικών τους. Σήμερα, οι δυνάμεις της διαφθοράς όχι μόνο διαμορφώνουν αλλά συχνά υπαγορεύουν πολιτικές και καταργούν τις δικλείδες ασφαλείας – φιμώνοντας δημοσιογράφους, ακτιβιστές και οποιονδήποτε αγωνίζεται για ισότητα και βιωσιμότητα. Η πραγματική κλιματική ανθεκτικότητα απαιτεί την άμεση και αποφασιστική αντιμετώπιση αυτών των απειλών. Οι ευάλωτοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χρειάζονται απεγνωσμένα τέτοιες δράσεις.

Η θέση της Ελλάδας στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς για το 2024

Η θέση της Ελλάδας (49) στο δείκτη  παρέμεινε σταθερή από το 2023, μετά τη Μαλαισία (50) και το Βανουάτου (50) και στην ίδια θέση με την Ιορδανία (49), την Ναμίμπια (49) και τη Σλοβακία (49).

Η διαφθορά εξακολουθεί να ανησυχεί σοβαρά τους πολίτες και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Ειδικού και Έκτακτου Ευρωβαρόμετρου του 2024, όπου 54% των ερωτηθέντων πιστεύει πως η διαφθορά έχει εμποδίσει τους ίδιους ή τις επιχειρήσεις τους από το να κερδίσουν έναν δημόσιο διαγωνισμό.

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Δείκτη Ελευθερίας του Τύπου (World Press Freedom Index), η Ελευθερία του Τύπου στην Ελλάδα, έχει υποστεί συστημική κρίση από το 2021. Ο Τύπος είναι πολύ πολωμένος και η εμπιστοσύνη του πληθυσμού στα μέσα ενημέρωσης είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη εδώ και πολλά χρόνια.

Η Έκθεση του 2024 για το Κράτος Δικαίου στην Ελλάδα αναφέρει πως οι ανεξάρτητες αρχές, αντιμετωπίζουν προκλήσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν το καθεστώς και την ικανότητά τους να ασκούν αποτελεσματικά τα καθήκοντά τους.

Όσον αφορά τις συστάσεις που διατυπώθηκαν στην έκθεση του 2023 για το κράτος δικαίου, η Ελλάδα εφάρμοσε πλήρως το 2024 τη σύσταση για αντιμετώπιση της ανάγκης συμμετοχής του δικαστικού σώματος στον διορισμό του προέδρου και του αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λαμβανομένων υπόψη των ευρωπαϊκών προτύπων για τους διορισμούς των δικαστών.

Ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος, κ. Γιώργος Χατζηγιαννάκης, δήλωσε:

«Η χώρα μας διατήρησε και φέτος την περσινή χαμηλή βαθμολογία στον Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς. Αν και αυτό δεν επηρέασε τη συνολική μας κατάταξη, η στασιμότητα αυτή αντικατοπτρίζει την έλλειψη ουσιαστικών παρεμβάσεων σε κρίσιμα δομικά ζητήματα, τα οποία είχαμε επισημάνει πέρυσι.

Η διασφάλιση της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και η προστασία των δημοσιογράφων, η επαρκής χρηματοδότηση και η στοχευμένη ενίσχυση της δικαιοσύνης, η συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών για τη βελτίωση του κράτους δικαίου, καθώς και η ενδυνάμωση των ανεξάρτητων αρχών, ώστε να επιτελέσουν αποτελεσματικά το έργο τους, παραμένουν ζητήματα που απαιτούν άμεση αντιμετώπιση.

Παράλληλα, η περιβαλλοντική κρίση, που έχει πλήξει και τη χώρα μας με σφοδρότητα τα τελευταία χρόνια, αποτελεί πλέον μείζον ζήτημα και για τη Διεθνή Διαφάνεια διεθνώς καθώς η διαφθορά δεν επιτρέπει τη λήψη των καταλλήλων μέτρων για την αντιμετώπιση της κρίσης.»

___________________________________________________________________________

Δείτε την πλήρη έκθεση εδώ: https://www.transparency.org/en/cpi/2024