Η Πρόεδρος του παγκόσμιου κινήματος της Διεθνούς Διαφάνειας, κα Delia Ferreira Rubio, και ο πρόεδρος του ελληνικού παραρτήματος, κ. Παναγιώτης Μανταλώζης, απέστειλαν κοινή επιστολή στον Πρωθυπουργό ζητώντας την άμεση θέση σε διαβούλευση του Σχεδίου Νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας της Ε.Ε. για την ολιστική και αποτελεσματική προστασία των Whistleblower στην Ελλάδα.
Οι whistleblowers προφέρουν ανεκτίμητη συνδρομή στην καταπολέμηση της διαφθοράς και η προστασία τους δεν χωρεί άλλη καθυστέρηση.
Κατεβάστε την επιστολή: ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΡΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟ_WHISTLEBLOWING_
Διαβάστε την επιστολή:
_______________________________________________
Γενική Γραμματεία Πρωθυπουργού
Μέγαρο Μαξίμου Ηρώδου Αττικού 19
Τ.Κ. 10674 Αθήνα, Ελλάδα
Υπουργείο Δικαιοσύνης
Λεωφορος Μεσογείων 96
Τ.Κ. 11527 Αθήνα, Ελλάδα
03-05-2022
Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,
Αξιότιμε Υπουργέ Δικαιοσύνης,
Όπως γνωρίζετε, έχουν περάσει περισσότεροι από τέσσερις μήνες από τότε που η χώρα όφειλε να ενσωματώσει στην έννομη τάξη της την Οδηγία ΕΕ 2019/1937 της 23ης Οκτωβρίου 2019 σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης (whistleblowers), ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει επισήμως εκκινήσει διαδικασία παράβασης του ενωσιακού δικαίου κατά της Ελλάδας, συντάσσοντας την από 27/1/2022 προειδοποιητική επιστολή λόγω της μη ενσωμάτωσης της Οδηγίας.[1]
Η βελτίωση της προστασίας των whistleblower στην Ελλάδα θα παρέχει ασφαλή εγγύηση για την συμμόρφωση με άλλες, συναφείς διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, όπως έχουν τονιστεί μετ’ επιτάσεως σε δύο πρόσφατες διεθνείς αξιολογήσεις της πλαισίου καταπολέμησης της διαφθοράς της Ελλάδας. Τον περασμένο Δεκέμβριο, η Ομάδα Κρατών κατά της Διαφθοράς που λειτουργεί υπό την αιγίδα του Συμβουλίου της Ευρώπης (GRECO) τόνισε την ανάγκη να αναπτυχθεί και να αυξηθεί το πλαίσιο προστασίας των whistleblower “ως θέμα προτεραιότητας”, διότι “βρίσκεται κάτω από τα απαιτούμενα πρότυπα (standards)”.[2] Περαιτέρω, τον Μάρτιο 2022, η Ομάδα Εργασίας για την Δωροδοκία του ΟΟΣΑ εξέφρασε “την σοβαρή ανησυχία σχετικά με τον εντοπισμό και την επιβολή κυρώσεων επί του αδικήματος της διεθνούς δωροδοκίας” και σύστησε την εφαρμογή νέας νομοθεσίας, η οποία να παρέχει ισχυρή και αποτελεσματική προστασία κατά των αντιποίνων στα οποία υπόκεινται πρόσωπα που παρέχουν πληροφορίες, ιδίως επί αδικημάτων δωροδοκίας, ανεξαρτήτως του εάν αυτά τα πρόσωπα ανήκουν στον ιδιωτικό ή τον δημόσιο τομέα.[3]
Το whistleblowing είναι ένας από τους πλέον αποτελεσματικούς τρόπους της αποκάλυψης της διαφθοράς και κάθε μορφής παραβάσεων του νόμου. Η ισχυρή νομοθεσία είναι αναγκαία για την προστασία των whistleblower από τα αντίποινα και άλλες μορφές αδικίας εις βάρος τους, ιδίως για την διασφάλιση ότι οι αναφορές των προσώπων αυτών εξετάζονται.
Η Οδηγία (ΕΕ_ 2019/1937 περιλαμβάνει πολλές πρωτοποριακές διατάξεις. Απαγορεύει τα αντίποινα κατά των whistleblower, προστατεύει την ταυτότητας στην πλειονότητα των περιπτώσεων και τους προσφέρει αρκετούς διαύλους αναφοράς.
Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς (ΔΔ-Ε) έχει αναλάβει πολυάριθμες δράσεις τα περασμένα δυόμιση έτη για να εξασφαλίσει την αποτελεσματική ενσωμάτωση της Οδηγίας, υποβάλλοντας προτάσεις πολιτικής δράσης[4] και καλώντας την Ελληνική Κυβέρνηση να ανοίξει την νομοπαρασκευαστική διαδικασία[5]. Η έκκληση της ΔΔ-Ε για διαφάνεια και συμμετοχή των ενδιαφερομένων προσώπων και ενώσεων υποστηρίχθηκε από 18 Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών της Ελλάδας, χωρίς αποτέλεσμα.
Ενώ άλλα Κράτη μέλη της ΕΕ συνεχίζουν να ενσωματώνουν την Οδηγία, η διαδικασία που ακολουθείται από την Κυβέρνηση Σας εμφανίζει σοβαρές καθυστερήσεις, και δεν ανταποκρίνεται στα πρότυπα διαφάνειας και περιεκτικότητας, μέσω του διαμοιρασμού πληροφοριών με την κοινωνία των πολιτών. Βρισκόμαστε σε συναγερμό, διότι, παρά την παρουσίαση, από τον Υπουργό δικαιοσύνης, του σχεδίου νόμου ενσωμάτωσης της Οδηγίας ενώπιον του Υπουργικού Συμβουλίου προ δύο περίπου μηνών[6], η νομοθετική διαδικασία έχει έκτοτε μείνει στάσιμη.
Σας καλούμε επειγόντως να εντείνετε τις προσπάθειές Σας για την ενσωμάτωση της Οδηγίας για την προστασία των whistleblower και να αδράξετε την ευκαιρία να υπερβείτε τα ελάχιστα πρότυπα της Οδηγίας και να υιοθετήσετε διεξοδική και πλήρη εθνική νομοθεσία, η οποία να ανταποκρίνεται στις βέλτιστες πρακτικές και τα διεθνή πρότυπα. Θα υποδεχόμασταν με περισσή ευχαρίστηση ένα σύστημα υποβολής αναφορών από whistleblower, το οποίο να καλύπτει όλες τις παραβάσεις του νόμου στην ευρύτερη δυνατή κλίμακα του δημοσίου και του ιδιωτικού τομέα, να παρέχει εμπιστευτικότητα και ασφάλεια ενάντια στα άδικα αντίποινα για τα πρόσωπα που υποβάλλουν αναφορές, να διασφαλίζει ότι κάθε σοβαρή αναφορά εξετάζεται με προσοχή και προκαλεί τις δέουσες ενέργειας, λαμβάνοντας πάντοτε υπόψη το Κράτος Δικαίου.
Η Διεθνής Διαφάνεια και η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς σας προτρέπει να προστατέψετε του whistleblowers υιοθετώντας ισχυρή και περιεκτική προστασία τους. Παραμένουμε στην διάθεσή Σας, δεσμευόμενοι να συμβάλλουμε παρέχοντας οποιαδήποτε αναγκαία συνδρομή κατά την διαδικασία.
Delia Ferreira Rubio Παναγιώτης Μανταλώζης
Chair Πρόεδρος,
Διεθνής Διαφάνεια Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς
[1] Βλ. την απάντηση της Αντιπροέδρου Βέρα Γιούροβα για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε ερώτηση στο πλαίσιο του ελέγχου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/E-9-2022-000182-ASW_EN.html#def2.
[2] Βλ. GRECO, Πέμπτος κύκλος αξιολόγησης – Πρόληψη διαφθοράς και προώθηση της ακεραιότητας σε κεντρικές κυβερνήσεις (υψηλά εκτελεστικά καθήκοντα) και φορείς επιβολής νόμου, Έκθεση Αξιολόγησης – Ελλάδα, Μάρτιος 2022, σελ. 88-89 [ελληνική μετάφραση] https://rm.coe.int/-greco-89-29-3-2021-/1680a5ad1d .
[3] Βλ. την έκθεση του OECD, Implementing the OECD Anti-Bribery Convention in Greece: Phase 4 Report, 2022, https://www.oecd.org/newsroom/the-oecd-is-gravely-concerned-about-greece-s-detection-and-enforcement-of-the-foreign-bribery-offence.htm , προσπελάσιμη μέσω του οικείου δελτίου τύπου.
[4] Βλ. την τοποθέτηση της ΔΔ-Ελλάς για την αποτελεσματική ενσωμάτωση της Οδηγίας για την προστασία των Whistleblower (η οποία εστάλη με άλλο συναφές υλικό προς την Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή που ανέλαβε την σύνταξη σχεδίου νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας) https://www.transparency.gr/wp-content/uploads/2020/09/%CE%9A%CE%B5%CE%AF%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%BF-%CE%98%CE%AD%CF%83%CE%B5%CF%89%CE%BD-%CE%94%CE%94-%CE%95_WHISTLEBLOWING_7_9_20.pdf
[5] Όλες οι σχετικές δημόσιες δράσεις της Διεθνούς Διαφάνειας – Ελλάς μπορούν να εντοπιστούν εδώ: https://transparency.gr/ti-kanoume/whistleblowing/ .
[6] Βλ. την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών από τον Κυβερνητικό Εκπρόσωπο Γ. Οικονόμου στις 10/3/2022 https://government.gov.gr/enimerosi-ton-politikon-sintakton-ke-ton-antapokriton-xenou-tipou-apo-ton-ifipourgo-para-to-prothipourgo-ke-kivernitiko-ekprosopo-gianni-ikonomou-50/