Κύριε Υπουργέ,
Κύριε Γενικέ Γραμματέα,
Mrs. Myers,
Κυρίες & Κύριοι,
Θα ήθελα να σας καλωσορίσω στη σημερινή μας εκδήλωση, που λαμβάνει χώρα στο φιλόξενο αυτό αμφιθέατρο, του Μεγάρου Καρατζά, για την ευγενική παραχώρηση του οποίου ευχαριστούμε θερμά την Εθνική Τράπεζα.
Τον τελευταίο ένα χρόνο περίπου, εκπονήθηκε από τη Διεθνή Διαφάνεια-Ελλάς η έρευνα την οποία θα σας παρουσιάσουμε σήμερα σχετικά με την Προστασία των Whistleblowers στην Ελλάδα. Η εν λόγω έρευνα, που συγχρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στο πλαίσιο του προγράμματος “Providing An Alternative to Silence: Towards Greater Protection and Support for Whistleblowers in the EU”. Παρέχοντας μια εναλλακτική λύση στη σιωπή, για μεγαλύτερη προστασία και στήριξη των Whistleblowers αποτελεί κομμάτι ενός ευρύτερου ερευνητικού εγχειρήματος που πραγματοποιήθηκε τα τελευταία χρόνια σε 6 ευρωπαϊκές χώρες, υπό τον συντονισμό της Γραμματείας της Διεθνούς Διαφάνειας, που εδρεύει στο Βερολίνο.
Η έρευνα που παρουσιάζει σήμερα ενώπιον σας η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς φιλοδοξεί να προτείνει τις βασικές κατευθυντήριες αρχές πάνω στις οποίες θα πρέπει να βασίζεται ένα ισχυρό και αποτελεσματικό ελληνικό νομικό πλαίσιο για την προστασία των whistleblowers. Δεν χρειάζεται να εφεύρουμε τον τροχό. Καλές πρακτικές εφαρμόζονται ήδη παγκοσμίως με επιτυχία. Αρκεί να τις ενστερνιστούμε και να τις προσαρμόσουμε στην ελληνική πραγματικότητα.
Ωστόσο, μόνη η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου, χωρίς τον κατάλληλο συντονισμό των Φορέων Καταπολέμησης της Διαφθοράς, δεν πρόκειται να αποδώσει τα αναμενόμενα. Το ζητούμενο δεν είναι να σωρεύονται περισσότερες καταγγελίες στα γραφεία του Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης ή του ΣΔΟΕ, αλλά να εξιχνιάζονται έγκαιρα και αποτελεσματικά. Αναμένουμε τις εξελίξεις για την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου κατά της Διαφθοράς, που θα συντονίζεται υπό έναν Εθνικό Συντονιστή.
Τέλος, αναφορικά κυρίως με το whistleblowing, απαιτείται επιπλέον και η καλλιέργεια κουλτούρας αντίδρασης στη διαφθορά, προκειμένου οι whistleblowers να εκλαμβάνονται ως ενεργοί πολίτες και όχι ως «ρουφιάνοι». Το whistleblowing πρέπει να αποτελεί επιλογή και όχι εκ του νόμου επιβαλλόμενη υποχρέωση. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι αποτελεί δικαίωμα και υποχρέωσή μας ως πολιτών να συμμετέχουμε ενεργά στην καταπολέμηση της διαφθοράς και να απαιτούμε την τιμωρία αυτών που παρανομούν. Μια ευνομούμενη πολιτεία η οποία έφτασε στο χείλος της οικονομικής καταστροφής λόγω κακοδιοίκησης, ατασθαλιών και αδιαφάνειας σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου δεν μπορεί να βασίζεται στην αυτοθυσία των λίγων θαρραλέων «μαρτύρων» για πολύ ακόμη.
Είναι επιτακτική ανάγκη ο θεσμός του whistleblowing να εφαρμοστεί πλήρως στην Ελλάδα και οι whistleblowers να τεθούν στο κέντρο ενός αδιαπέραστου πλέγματος προστασίας.
Πέραν της προστασίας θα χρειασθούμε, επί πλέον και μέτρα που θα ενθαρρύνουν τους whistleblowers και θα τους επιβραβεύουν, ώστε σιγά, σιγά να χτίσουμε μια κουλτούρα υπευθυνότητας, όπως αυτή που ενδημούσε στην αρχαία Αθήνα. Ενδεικτικά μόνο θα αναφέρω:
– τον Πλάτωνα, που λέει ότι το μεγαλύτερο και πρώτο από όλα τα κακά είναι να μη τιμωρείται εκείνος που αδικεί,
– τον Σωκράτη, που λέει ότι εκείνη η πόλις διοικείται άριστα, όταν η ύπαρξις της ταυτίζεται με την ύπαρξη του νόμου και όταν ο νόμος τιμωρεί αυτούς που τον παραβαίνουν,
– και τον Μένανδρο, που είπε ότι αν καθένας μας επολεμούσε με προθυμία εκείνον που αδικεί, θεωρώντας σαν δικιά του την αδικία που γίνεται, ποτέ δεν θα πλήθαιναν τόσο πολύ οι κακοί.
Κλείνοντας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την κυρία Δαμάσκου για την εκπόνηση της έρευνας, την κυρία Myers για την παρουσία της εδώ, τον Γενικό Γραμματέα Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για την συνεχή στήριξή του, καθώς και τους υπόλοιπους ενεργά συμμετέχοντες σε αυτή την σημαντική εκδήλωση.
Σας ευχαριστώ