Η διαφθορά έχει επιδεινωθεί τα τελευταία δύο χρόνια όπως πιστεύει 1 στους 2 πολίτες, , σύμφωνα με τη μεγαλύτερη Έρευνα Κοινής Γνώμης για τη διαφθορά που εκπονεί η Διεθνής Διαφάνεια (Transparency Intenrational/ TI ) παγκοσμίως. Εντούτοις οι συμμετέχοντες στην έρευνα πιστεύουν ότι μπορούν να κάνουν τη διαφορά και είναι διατεθειμένοι να αντιδράσουν.
Το Παγκόσμιο Βαρόμετρο της Διαφθοράς 2013 (GCB2013) είναι μια Έρευνα Κοινής Γνώμης, στην οποία συμμετέχουν 114.000 άτομα σε 107 χώρες. Σύμφωνα με το Βαρόμετρο 2013, το 27% όσων ρωτήθηκαν παγκοσμίως, δωροδόκησαν κατά τη συναλλαγή τους με δημόσιες υπηρεσίες και οργανισμούς τους τελευταίους 12 μήνες – μια τάση που παραμένει σταθερή σε σύγκριση με προηγούμενες έρευνες.
Παρ’ όλα αυτά, 9 στους 10 πολίτες δηλώνουν έτοιμοι να αντισταθούν στη διαφθορά, ενώ τα 2/3 των ατόμων που δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε φακελάκι, αρνήθηκαν να το προσφέρουν. Διαφαίνεται μια χαραμάδα φωτός που προκύπτει από τη διάθεση των πολιτών να αντιδράσουν και στην οποία πρέπει να εστιάσουν τόσο οι κυβερνήσεις, όσο και ο επιχειρηματικός κόσμος και η Κοινωνία των Πολιτών για να καταπολεμήσουν τη διαφθορά με τη συμβολή των πολιτών.
«Μπορεί τα επίπεδα δωροδοκίας να παραμένουν υψηλά, αλλά μια σημαντική μερίδα πολιτών πιστεύουν ότι έχουν τη δυνατότητα να κάμψουν τη διαφθορά και την κατάχρηση εξουσίας», τονίζει η Πρόεδρος της ΤΙ Huguette Labelle.
Το Βαρόμετρο επίσης κατέδειξε την έλλειψη εμπιστοσύνης του κόσμου σε θεσμούς που έχουν αναλάβει την καταπολέμηση του εγκλήματος. Συγκεκριμένα, μερικά από τα πολύ ενδιαφέροντα αποτελέσματα της Έκθεσης αποκαλύπτουν ότι:
- σε 36 χώρες η Αστυνομία εκλαμβάνεται ως ο πιο διεφθαρμένος οργανισμός -όπου σχεδόν στο 53% των ατόμων ζητήθηκε να καταβάλλουν φακελάκι στην αστυνομία.
- σε 20 χώρες ο Δικαστικός κλάδος θεωρείται ο πιο διεφθαρμένος -όπου το 30%, κατά μέσο όρο των ατόμων που ήρθαν σε επαφή με αυτόν δήλωσαν ότι τους ζητήθηκε φακελάκι.
- σε 51 χώρες παγκοσμίως, τα πολιτικά κόμματα θεωρούνται ως ο πιο διεφθαρμένος θεσμός.
- το 55% των όσων ρωτήθηκαν παγκοσμίως, πιστεύουν ότι οι κυβερνήσεις υποκινούνται από ειδικά συμφέροντα.
«Οι κυβερνήσεις οφείλουν να ανταποκριθούν σε αυτή την κραυγή των πολιτών για πάταξη της διαφθοράς, με συγκεκριμένο πλάνο και δράσεις που θα εδραιώνουν τη διαφάνεια και τη λογοδοσία», υπογραμμίζει η H. Labelle. «Απαιτείται ισχυρή ηγεσία, ιδίως από τις χώρες που απαρτίζουν την G20. Στις 17 από αυτές, το 59% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι οι κυβερνήσεις τους δεν είναι αποτελεσματικές στην καταπολέμηση της διαφθοράς».
Οι πολιτικοί πρέπει να διανύσουν μακρύ δρόμο για να ξανακερδίσουν την εμπιστοσύνη των κοινωνιών και των πολιτών. Η Έρευνα δείχνει ότι υπάρχει κρίση εμπιστοσύνης απέναντι στο πολιτικό σύστημα και πραγματική ανησυχία για την ικανότητα των οργάνων που είναι υπεύθυνα να καταπολεμούν το έγκλημα.
Σε όλο τον κόσμο, η αντίληψη των πολιτών σχετικά με τις προσπάθειες των ηγετών να πατάξουν τη διαφθορά έχει χειροτερέψει από το 2008 που ξέσπασε η κρίση μέχρι σήμερα. Χαρακτηριστικά, το 2008 το 31% των ερωτηθέντων δήλωνε ότι θεωρεί αποτελεσματικό το έργο της κυβέρνησης, ενώ το 2013 το Βαρόμετρο καταγράφει πτώση στο 22%.
«Οι κυβερνήσεις θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι είναι ισχυρές, ανεξάρτητες, και ότι διαθέτουν ικανούς πόρους για την πρόληψη και καταπολέμηση της διαφθοράς. Πάρα πολλοί άνθρωποι πλήττονται όταν η μάστιγα της διαφθοράς υπονομεύει τον πυρήνα των θεσμών και των υπηρεσιών», καταλήγει η H. Labelle.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Η Ελλάδα συμβαδίζει με την ευρύτερη τάση που επικρατεί στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που βρίσκονται υπό κρίση. Το 54% όσων ρωτήθηκαν πιστεύει ότι η διαφθορά έχει αυξηθεί τα τελευταία δύο χρόνια, τονίζοντας τη σοβαρότητα του φαινομένου στο δημόσιο τομέα. Σχεδόν 1 στους 4 πολίτες (23%) δηλώνει ότι έδωσε φακελάκι κατά την επαφή τους με ιατρική υπηρεσία,στοιχείο που επιβεβαιώνεται και από την «Εθνική Έρευνα για τη Διαφθορά στην Ελλάδα 2012», της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος.
Όπως και στη συντριπτική πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών, τα πολιτικά κόμματα, σύμφωνα με την αντίληψη των ερωτηθέντων στην Ελλάδα, εκλαμβάνονται ως ο πιο διεφθαρμένος θεσμός (βαθμολογώντας τα με 4.6, όπου 5= πάρα πολύ διεφθαρμένος). «Οι πολιτικοί οφείλουν να σταθούν με τόλμη μπροστά στον καθρέφτη, να αναλογιστούν τις ευθύνες τους και να πείσουν με πράξεις τους πολίτες ότι έχουν αλλάξει νοοτροπία. Ένα πρώτο απλό βήμα είναι να αναρτούν τα πόθεν έσχες τους ΜΟΝΙΜΑ στον ιστότοπο της Βουλής», υπογραμμίζει ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος, Κώστας Μπακούρης.
Το ουσιαστικότερο μήνυμα που δίνει το φετινό Βαρόμετρο προέρχεται από τη στάση των πολιτών. Ολοένα και περισσότεροι πολίτες –το 84% όσων ρωτήθηκαν στην Ελλάδα-, δηλώνουν διατεθειμένοι να αντιδράσουν στη διαφθορά καταγγέλλοντας περιστατικά. «Η Πολιτεία οφείλει να τους προστατεύσει. Δεν υπάρχει καλύτερη συγκυρία για την υιοθέτηση και εφαρμογή ενός νομοθετικού πλαισίου προστασίας των ατόμων που αποκαλύπτουν περιστατικά διαφθοράς (whistleblowers)» τονίζει ο Κ. Μπακούρης.
Για την Έκθεση για την Ελλάδα στο Βαρόμετρο πιέστε εδώ
Για την παρουσίαση των παγκόσμιων αποτελεσμάτων, πιέστε εδώ