Αθήνα, 16 Απριλίου 2014. Η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάδος (ΔΔ-Ε) χαιρετίζει, ως ένα πρώτο βήμα για τη θέσπιση ολοκληρωμένης νομοθεσίας whistleblowing στην Ελλάδα, τις νέες διατάξεις και διαδικασίες για την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν σοβαρές πράξεις διαφθοράς.
Με τον Ν. 4254/2014 (ΦΕΚ Α’85/7.4.2014) ορίστηκαν νέες εγγυήσεις με σκοπό την ενθάρρυνση της υπεύθυνης παροχής πληροφοριών στις αρμόδιες αρχές, καθώς η ανησυχία για αντίποινα και ποινικές διώξεις αποτελεί μέχρι σήμερα τον σημαντικότερο ανασταλτικό παράγοντα για τους πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της διαφθοράς.
Ενδεικτικά αναφέρουμε μερικά από τα νέα μέτρα που θεσπίστηκαν για την προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος: προστασία από ποινικές διώξεις εναντίον τους μετά από μήνυση ή έγκληση για τα αδικήματα της ψευδορκίας, της ψευδούς καταμήνυσης, της συκοφαντικής δυσφήμισης, της παραβίασης υπηρεσιακού απορρήτου ή των προσωπικών δεδομένων και υπαγωγή στις διατάξεις προστασίας μαρτύρων (φύλαξη, απόκρυψη των προσωπικών τους στοιχείων κατά τη διεξαγωγή της ποινικής διαδικασίας, μεταβολή των στοιχείων της ταυτότητάς τους κλπ). Για πρόσωπα που εργάζονται στον Δημόσιο τομέα και προχωρούν στην καταγγελία της διαφθοράς, ψηφίστηκαν μεταξύ άλλων τα εξής: δεν απολύονται, δεν υπόκεινται σε οποιαδήποτε πειθαρχική διαδικασία ή τιμωρία, δεν εξαιρούνται από τη διαδικασία προαγωγής, δεν υφίστανται δυσμενή διακριτική μεταχείριση κλπ.
Η διαφθορά είναι ένα έγκλημα που κατά κύριο λόγο διαπράττεται στο σκοτάδι –συνήθως το αποδεχόμαστε ως συνήθη πρακτική και φοβόμαστε να αμφισβητήσουμε αν είναι λάθος ή σωστό, να προβληματιστούμε αν πρέπει να το καταγγείλουμε ή αν θα συνεχίσουμε να το αποδεχόμαστε παρ’ όλες τις ολέθριες, για τη ζωή μας, συνέπειες. «Ο φόβος για αντίποινα και πιθανές νομικές συνέπειες, αποδεικνύεται ότι αποτρέπει τους πολίτες που επιθυμούν να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της διαφθοράς στην Ελλάδα, να καταγγείλουν το περιστατικό», επισημαίνει ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος, Κώστας Μπακούρης και συνεχίζει: «Κι αυτό είμαστε σε θέση να το επιβεβαιώσουμε από τη μέχρι σήμερα εμπειρία μας από τη λειτουργία της Υπηρεσίας «Διαφάνεια Τώρα!» που προσφέρει δωρεάν καθοδήγηση σε πολίτες που επιθυμούν να αναφέρουν περιστατικά διαφθοράς. Στις περισσότερες από 500 αναφορές που έχουμε δεχθεί σε διάστημα έξι μηνών, ο φόβος των αντιποίνων είναι κυρίαρχος».
Από το Σεπτέμβριο του 2013 μέχρι σήμερα, άνθρωποι που επικοινωνούν με την Οργάνωση δηλώνουν ότι γνωρίζουν, έχουν δει ή έχουν ακούσει για φαινόμενα διαφθοράς στην καθημερινότητά τους ή στο χώρο εργασίας τους αλλά φοβούνται να ακολουθήσουν την προτροπή της Διεθνούς Διαφάνειας και να απευθυνθούν στους αρμόδιους ελεγκτικούς φορείς -πολλές φορές ακόμα και όταν υπάρχει η δυνατότητα της ανώνυμης καταγγελίας- καθώς αισθάνονται ευάλωτοι απέναντι σε σημαντικούς κινδύνους όπως η απώλεια της εργασίας τους, η εμπλοκή τους σε δικαστικές διαμάχες, η κοινωνική κατακραυγή ή ακόμη και η απειλή κατά της ζωής τους.
Η ΔΔ-Ε με την μελέτη «Εναλλακτική στη Σιωπή: Αποτελεσματικότερη προστασία και υποστήριξη των whistleblowers στην Ελλάδα», που παρουσιάστηκε σε πρώτη δημόσια εκδήλωση τον Απρίλιο του 2013 και προωθήθηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και μέλη της αρμόδιας Νομοπαρασκευαστική Επιτροπής, ανέδειξε τη σπουδαιότητα του θεσμού του whistleblowing για την πάταξη της διαφθοράς, καθώς και την ανάγκη θεσμοθέτησης ενός ολοκληρωμένου νομικού πλαισίου στη χώρα μας.
Ο πρόσφατα ψηφισθείς νόμος αποτελεί ένα πρώτο βήμα για την νομοθετική θέσπιση του θεσμού του whistleblowing στην Ελλάδα. «Αυτό που έχουμε προτείνει ως Διεθνής Διαφάνεια και ζητάμε από την κυβέρνηση είναι να διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο και διακριτό νομικό πλαίσιο για τη θωράκιση των ανθρώπων που αποκαλύπτουν στοιχεία για υποθέσεις διαφθοράς. Το πλαίσιο αυτό θα πρέπει να βασίζεται στις κατευθυντήριες αρχές που έχουμε ήδη θέσει στη διάθεση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και προέρχονται από διεθνείς και βέλτιστες πρακτικές. Είναι για εμάς μόνο η αρχή για ν’ ακολουθήσουν ακόμα πιο γενναίες αποφάσεις για την παροχή μεγαλύτερης προστασίας προς τους πολίτες που τολμούν να αναμετρηθούν με τη διαφθορά», τονίζει ο Κ. Μπακούρης. «
Πρέπει καθένας από εμάς να αντιληφθεί ότι η αποκάλυψη φαινομένων διαφθοράς αποτελεί πράξη θάρρους και ευσυνειδησίας και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως προδοσία. Τελικά, οι κοινωνίες, οι θεσμοί και οι πολίτες χάνουν όταν δεν υπάρχει κανείς πρόθυμος να υψώσει τη φωνή του ενάντια στη διαφθορά».
Μαρτυρίες που προέρχονται από whistleblowers (μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος) αποτελούν ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για υποθέσεις διαφθοράς και ισχυρά εργαλεία για την καταπολέμησή της. Από την αποκάλυψη οικονομικών σκανδάλων πολλών εκατομμυρίων ευρώ μέχρι την παροχή πληροφοριών για εγκληματικές πρακτικές, οι whistleblowers διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην διάσωση πόρων, ακόμη και ανθρωπίνων ζωών.
- Δείτε τις νέες διατάξεις και διαδικασίες για την προστασία των προσώπων που καταγγέλλουν σοβαρές πράξεις διαφθοράς και αναλυτικά τις εγγυήσεις που παρέχονται.
ΝΕΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ_ WHISTLEBLOWING
- Στοιχεία επικοινωνίας: Σοφία Ιωάννου, Υπεύθυνη Επικοινωνίας, sioannou@transparency.gr, τηλ. 210 7224940/ 6937 25 1997
