Τα επίπεδα δωροδοκίας, κατάχρησης εξουσίας και υπογείων συναλλαγών παραμένουν υψηλά σε πολλές χώρες, προκαλώντας γενική κατακραυγή. Ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς (Corruption Perception Index, CPI) 2012, της Διεθνούς Διαφάνειας (ΔΔ), παρουσιάζει τον συνεχή καταστροφικό ρόλο της διαφθοράς.
Τα 2/3 από το σύνολο των 176 χωρών του CPI2012 κατατάσσονται κάτω από τη βάση (δηλαδή με βαθμό κάτω από 50), στην κλίμακα του 100 (όπου 0 = αντίληψη ότι υπάρχει υψηλή διαφθορά και 100= αντίληψη ότι δεν υπάρχει διαφθορά), υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη για εδραίωση της διαφάνειας στους δημόσιους φορείς και ενίσχυση της υπευθυνότητας για όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα.
«Οι κυβερνήσεις χρειάζεται να ενσωματώσουν πρωτοβουλίες καταπολέμησης της διαφθοράς για τους δημόσιους φορείς. Μεταξύ των προτεραιοτήτων, είναι η θέσπιση κανόνων για τις ομάδες πίεσης (lobbying) και το πολιτικό χρήμα, διαφανείς διαδικασίες για τις δημόσιες προμήθειες, καθώς και κώδικες υπευθυνότητας για τους δημόσιους λειτουργούς», τονίζει η Πρόεδρος της ΔΔ, Huguette Labelle. «Αναμένουμε τις κυβερνήσεις να εντείνουν τις προσπάθειές τους για τον περιορισμό της κατάχρησης εξουσίας. Ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς CPI2012 δηλώνει ότι οι κοινωνίες παγκοσμίως εξακολουθούν να πληρώνουν υψηλό κόστος διαφθοράς», πρόσθεσε η H. Labelle.
Πολλές χώρες, από τη Μέση Ανατολή μέχρι την Ασία και την Ευρώπη, όπου η πρόκληση της διαφθοράς είναι έκδηλη, παραμένουν στάσιμες ή λαμβάνουν χειρότερες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη του CPI2012.
Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς CPI2012: Τα αποτελέσματα
Σύμφωνα με το CPI2012, η Δανία, η Φινλανδία και η Νέα Ζηλανδία λαμβάνουν την πρώτη θέση με βαθμολογία 90, χάρις στην ευρεία πρόσβαση των πολιτών στην πληροφόρηση και στην εφαρμογή κανόνων δεοντολογίας για όσους κατέχουν δημόσια αξιώματα.
Το Αφγανιστάν, η Βόρεια Κορέα και η Σομαλία για μια ακόμη φορά καταλαμβάνουν τις τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης. Η έλλειψη λογοδοσίας στην ηγεσία και η αναποτελεσματικότητα των δημοσίων φορέων αξιολογούν δυσμενώς τις χώρες αυτές και επιτάσσουν την άμεση κινητοποίηση για την πάταξη της διαφθοράς.
Η Ελλάδα στον Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς CPI2012
Μεταξύ των «μετεξεταστέων» στο CPI2012 είναι οι χώρες της Ευρωζώνης που πλήττονται από την οικονομική κρίση, με τρανό παράδειγμα την Ελλάδα, η οποία καταλαμβάνει την 94η θέση (με βαθμό 36) μαζί με την Ινδία, τη Σενεγάλη και το Μπενίν. «Τονίζουμε ότι ο δείκτης απεικονίζει αντιλήψεις και όχι πραγματικά γεγονότα διαφθοράς στο δημόσιο. Η εικόνα και η αντίληψη για το τι συμβαίνει σε μια χώρα χρειάζεται χρόνο για να ανασκευαστεί. Και δυστυχώς ο χρόνος κυλάει εις βάρος μας. Αν έχουμε κατά νου αυτό, το αποτέλεσμα δεν πρέπει να μας εκπλήττει. Η χώρα μας λόγω της οικονομικής κρίσης βρίσκεται στο διεθνές προσκήνιο τα τελευταία χρόνια. Τα προβλήματα της διαφθοράς κατακλύζουν πρωτοσέλιδα στον διεθνή τύπο…», τόνισε ο Πρόεδρος της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος (ΔΔ-Ε) κ. Κώστας Μπακούρης κατά τη συνέντευξη τύπου για την παρουσίαση του CPI.
Η ΔΔ και η ΔΔ-Ε συνεχώς προειδοποιούν ότι η οικονομική κρίση συνδέεται με τη διαφθορά και ότι απαιτείται ενδυνάμωση της προσπάθειας για την καταπολέμησή της. «Πιο ηχηρό μήνυμα από αυτό που εκφράζει το CPI 2012 σήμερα δεν υπάρχει… Πρέπει να πείσουμε εντός και εκτός συνόρων ότι δεν μας αξίζει μια τέτοια θέση και ότι κάνουμε βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Λύσεις υπάρχουν. Μια εξ’ αυτών είναι ο Οδικός Χάρτης για την καταπολέμηση της Διαφθοράς, που πρόσφατα παρουσιάστηκε στο συνέδριό μας κατόπιν της συνεργασίας της ΔΔ-Ε με την Ομάδα Δράσης. Επιμένουμε ότι για να επιφέρει καρπούς το σχέδιο αυτό, θα πρέπει ο Εθνικός Συντονιστής των φορέων καταπολέμησης της διαφθοράς να τεθεί υπό τον Πρωθυπουργό», επεσήμανε ο K. Μπακούρης.
Αναλυτικά τα στοιχεία της έρευνας:
Μήνας: Δεκέμβριος 2012
Κυρίες και Κύριοι,
Καλημέρα,
Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για την παρουσία σας εδώ και τη συνεχή στήριξη στο έργο της Διεθνούς Διαφάνειας-Ελλάδος. Η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας έναντι του φαινομένου της διαφθοράς χρειάζεται την ενεργό συμμετοχή των ΜΜΕ.
Το CPI – ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς – είναι ένα μέσο άσκησης πίεσης και κινητοποίησης για άμεση λήψη μέτρων για την καταπολέμηση της διαφθοράς.
Δυστυχώς, τα αποτελέσματα που θα σας δείξω δεν είναι καθόλου κολακευτικά για τη χώρα μας. Πέραν της αυτοκριτικής, αυτό που έχει ουσιαστική σημασία είναι τι κάνουμε. Και σε αυτό η Διεθνής Διαφάνεια-Ελλάς δίνει απαντήσεις, προσφέροντας προτάσεις και λύσεις, ώστε να παύσει η ατιμωρησία και να ενισχυθεί η ακεραιότητα των δημοκρατικών θεσμών.
Θα ξεκινήσω την παρουσίαση με λίγα λόγια για το τι ακριβώς είναι ο Δείκτης CPI και ποιές είναι οι καινοτομίες στη μεθοδολογία του 2012.
Ο Δείκτης Αντίληψης της Διαφθοράς, βασίζεται σε 13 έρευνες που καταγράφουν την αντίληψη ειδικών εμπειρογνωμόνων, επιστημόνων, αναλυτών και επιχειρηματιών, κατατάσσοντας 176 χώρες.
Ο δείκτης CPI έχει αρκετές φορές προβεί σε μικρό- βελτιώσεις. Φέτος, έγινε μια γενικότερη αναβάθμιση της μεθοδολογίας, τόσο ως προς την επιλογή των πηγών δεδομένων, όσο και ως προς τον υπολογισμό της βαθμολογίας, η οποία απεικονίζεται στην κλίμακα του 100.
Ως προς την επιλογή των δεδομένων, για το CPI2012, χρησιμοποιούνται πηγές που προέρχονται από αξιόπιστους οργανισμούς, μετρούν την αντίληψη της διαφθοράς, με ποσοτικά δεδομένα, και έχουν διαχρονικότητα. Επομένως θα είναι εφικτή η συγκριτική ανάλυση.
Συγκεκριμένα, για την αξιολόγηση της Ελλάδας χρησιμοποιήθηκαν 7 πηγές:
-Bertelsmann Foundation Sustainable Governance Indicators 2011
-World Competitiveness Year Book 2012
-Economist Intelligence Unit Country Risk Ratings
-World Economic Forum Executive Opinion Survey (EOS) 2012
-World Justice Project Rule of Law Index
-Global Insight Country Risk Ratings
-Political Risk Services International Country Risk Guide
Για τον υπολογισμό των δεδομένων, όπως αναφέραμε, αλλάζει η κλίμακα μέτρησης (από την κλίμακα του 10) στην κλίμακα του 100. Υψηλή βαθμολογία, μικρή διαφθορά, χαμηλή βαθμολογία σημαίνει υψηλή διαφθορά. Τα δεδομένα των επιμέρους ερευνών προσαρμόζονται στην νέα κλίμακα του CPI.
Δεν θα σας κουράσω με τα επιμέρους τεχνικά ζητήματα της μεθοδολογίας. Αναλυτικά στοιχεία για τη νέα μεθοδολογία του CPI είναι αναρτημένα στο site της ΔΔ-Ε.
Κάθε φορά σας λέμε ότι ο Δείκτης δεν είναι συγκρίσιμος με αυτόν του προηγούμενου χρόνου. Το ίδιο ισχύει και φέτος για πολλούς λόγους, όπως ο διαφορετικός αριθμός των χωρών που συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα, (6 χώρες λιγότερες), η αλλαγή της μεθοδολογίας του δείκτη και οι αλλαγές στην αντίληψη της διαφθοράς άλλων χωρών, πάνω ή κάτω, σε σχέση με τη δική μας. Η νέα μεθοδολογία αντιμετωπίζει το ζήτημα αυτό, και από του χρόνου, όπως αναφέρθηκα, το 2013, ο δείκτης CPI θα επιδέχεται διαχρονικής συγκριτικής ανάλυσης.
Αρκετά με τη θεωρία, πάμε στην ουσία. Σχεδόν τα 2/3 μεταξύ των 176 χωρών κατατάσσονται κάτω από τη βάση (δηλαδή παίρνουν κάτω από 50), σύμφωνα με το CPI 2012. Ο μέσος παγκόσμιος όρος ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ της διαφθοράς στο δημόσιο είναι 43.
Παραδείγματα προς μίμηση, για άλλη μια χρονιά αποτελούν οι Σκανδιναβικές χώρες. Δανία, Φινλανδία, Ν. Ζηλανδία, Σουηδία και Σιγκαπούρη, μοιράζονται τις πρώτες θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη, με βαθμούς 90 –για τους πρώτους τρεις- 88 και 87 αντίστοιχα για τους επόμενους δύο. Έχουν κερδίσει το στοίχημα της διαφθοράς διότι έχουν θεσπίσει κανόνες δεοντολογίας για τους δημόσιους λειτουργούς, έχουν αναπτύξει και εφαρμόσει αποτελεσματικούς νόμους που προάγουν τη διαφάνεια, προσφέρουν πρόσβαση στην πληροφόρηση.
Το Αφγανιστάν, η Βόρεια Κορέα και η Σομαλία παραμένουν οι τελευταίοι της παγκόσμιας κατάταξης, με βαθμολογία 8. Απουσία λογοδοσίας, υπευθυνότητας, διαφάνειας ουσιαστικά πυροδοτούν την αντίληψη ότι η διαφθορά βασιλεύει στις χώρες αυτές.
Τα αποτελέσματα για την χώρα μας είναι άκρως απογοητευτικά. Η Ελλάδα καταλαμβάνει την 94η θέση με 36 βαθμούς, μαζί με το Μπενίν, την Κολομβία, την Ινδία, τη Μογγολία και τη Σενεγάλη. Ενδεικτικά, χώρες όπως η Γερμανία, η Κύπρος, η Ισπανία, ακόμη και η Βουλγαρία προηγούνται αρκετές θέσεις.
Για να συνειδητοποιήσουμε καλύτερα τη θέση της Ελλάδας, αρκεί να διαπιστώσουμε ότι η Ελλάδα είναι:
· Τελευταία στην Ευρωζώνη & στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Προηγείται η Βουλγαρία που βρίσκεται στην 75η θέση με 41 βαθμούς.
· Προτελευταία στις χώρες του ΟΟΣΑ. Ξεπεράσαμε το Μεξικό, που είναι στην 105η θέση με 34 βαθμούς.
· Σχετικά με τις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, η Ισπανία βρίσκεται στην 30η θέση (με 65 βαθμούς) και η Ιταλία στην 72ηθέση (με 42 βαθμούς)
Όλοι βαθιά μέσα μας αισθανόμαστε ότι δεν αρμόζει στην Ελλάδα μια τέτοια θέση. Τονίζουμε ότι ο δείκτης απεικονίζει αντιλήψεις και όχι πραγματικά γεγονότα διαφθοράς στο δημόσιο. Η εικόνα και η αντίληψη για το τι συμβαίνει σε μια χώρα χρειάζεται χρόνο για να ανασκευαστεί. Και δυστυχώς ο χρόνος κυλάει εις βάρος μας. Αν έχουμε κατά νου αυτό, το αποτέλεσμα δεν πρέπει να μας εκπλήττει.
Η χώρα μας λόγω της οικονομικής κρίσης βρίσκεται στο διεθνές προσκήνιο τα τελευταία χρόνια. Τα προβλήματα της διαφθοράς κατακλύζουν πρωτοσέλιδα στον διεθνή τύπο: Η φοροδιαφυγή, οι δικηγόροι του Κολωνακίου, τα φακελάκια, οι «τυφλοί» της Ζακύνθου, οι συντάξεις των πεθαμένων, η αντίσταση των εμπόρων στην Ύδρα και τελευταία η απραξία με τις λίστες Lagarde. Μέσα σε όλα αυτά προστέθηκαν: η καθόλου κολακευτική αναφορά του ΟΟΣΑ για τη γραφειοκρατία, η δυσμενής αξιολόγηση της Ελλάδας από τη Διεθνή Διαφάνεια για την τήρηση της συνθήκης κατά δωροδοκίας ξένων δημόσιων υπαλλήλων, καθώς και η κίτρινη κάρτα από την GRECO για υπερβολικές καθυστερήσεις και ανεπάρκεια στον τομέα πάταξης της διαφθοράς. Ας μην ξεχνάμε ότι οι ευρωπαίοι εταίροι είχαν χάσει την εμπιστοσύνη σε μας και η σημερινή κυβέρνηση προσπαθεί να την ανακτήσει.
Πιο ηχηρό μήνυμα από αυτό που εκφράζει το CPI 2012 σήμερα δεν υπάρχει.
Έχουμε γίνει κουραστικοί να το επισημαίνουμε σε κάθε ευκαιρία, αλλά εκεί βρίσκεται η ουσία της κατάστασης που βιώνουμε σήμερα. Όσο πιο σύντομα κινητοποιηθούμε με στρατηγική, όραμα, χρονοδιάγραμμα, λήψη μέτρων, εφαρμογή συγκεκριμένων προτάσεων, τόσο πιο γρήγορα θα ανακάμψουμε οικονομικά, θα αναστρέψουμε το κλίμα, θα βελτιώσουμε την αντίληψη της διαφθοράς για τη χώρα μας, θα ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα, θα αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη στους θεσμούς, θα προσελκύσουμε επενδυτές.
Πρέπει να πείσουμε εντός και εκτός συνόρων ότι δεν μας αξίζει μια τέτοια θέση και ότι κάνουμε βήματα προς την κατεύθυνση αυτή. Λύσεις υπάρχουν.
Μια εξ’ αυτών είναι ο Οδικός Χάρτης για την καταπολέμηση της Διαφθοράς, που πρόσφατα παρουσιάστηκε στο συνέδριό μας κατόπιν της συνεργασίας της ΔΔ-Ε με την Ομάδα Δράσης. Επιμένουμε ότι για να επιφέρει καρπούς το σχέδιο αυτό, θα πρέπει ο Εθνικός Συντονιστής των φορέων καταπολέμησης διαφθοράς να τεθεί υπό τον Πρωθυπουργό.
Οι δημοκρατικοί θεσμοί της χώρας θα πρέπει να ανακτήσουν τη χαμένη ακεραιότητά τους, αρχής γενομένης από τα πολιτικά κόμματα και τους Βουλευτές. Το 2009 παρουσιάσαμε τις 15+43 προτάσεις για τη διαφάνεια στη διαχείριση του πολιτικού χρήματος. Πρόσφατα δημοσιεύσαμε το Κείμενο Πολιτικής για τη Διαφάνεια στα Πολιτικά Κόμματα που συνοψίζει τις προτάσεις μας: ανάρτηση των πόθεν έσχες των Βουλευτών στο διαδίκτυο από την είσοδό τους στην πολιτική μέχρι σήμερα, αναμόρφωση του τρόπου ελέγχου των οικονομικών των κομμάτων, θέσπιση κώδικα δεοντολογίας για τους Βουλευτές και νόμου λειτουργίας για τα κόμματα είναι ορισμένα πρώτα βήματα που πρέπει να γίνουν. Προσπαθήσαμε να αποσπάσουμε δεσμεύσεις προεκλογικά χωρίς αποτέλεσμα. Ελπίζω η σημερινή δημοσιοποίηση του CPI 2012 να ταρακουνήσει την ηγεσία της χώρας και τους αρμόδιους φορείς να επιδείξουν ισχυρή πολιτική βούληση, ώστε να μεταβούμε από τη συνειδητοποίηση στην άμεση κινητοποίηση για την αποτελεσματική πάταξη της διαφθοράς στην Ελλάδα.
Ήδη κάποια πρώτα σημάδια πολιτικής βούλησης διαφαίνονται με το σχεδιασμό μέτρων για την καταπολέμηση της διαφθοράς, που προβλέπει το μνημόνιο. Η αποτελεσματική εφαρμογή των μέτρων αυτών καθώς και η υλοποίηση του Οδικού Χάρτη θα τροφοδοτήσουν την αξιοπιστία της χώρας, δημιουργώντας ρεύμα ανόδου στην παγκόσμια κατάταξη.
Σας ευχαριστούμε.