Αθήνα, 4 Δεκεμβρίου 2023

Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς παρακολουθεί με ιδιαίτερη ανησυχία τις αρνητικές εξελίξεις της τρέχουσας περιόδου αναφορικά με τις προκλήσεις που δέχονται η δημοκρατία, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα στη χώρα.

Στο πλαίσιο αυτό, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς επιθυμεί να υπενθυμίσει τα πορίσματα της τέταρτης έκθεσης για την κατάσταση του κράτος δικαίου στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και απηχεί πλήρως τις διαχρονικές ανησυχίες και πάγιες θέσεις της Διεθνούς Διαφάνειας Ελλάδος.

Τα κύρια ευρήματα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφορικά με την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα είναι τα ακόλουθα:

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ

• Ο διορισμός δικαστών και εισαγγελέων στα ανώτατα δικαστήρια της χώρας συνεχίζει να πραγματοποιείται αποκλειστικά από την Κυβέρνηση, σε πλήρη αντίθεση με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Συστήνεται η λήψη μέτρων για τη συμμετοχή του δικαστικού σώματος στο διορισμό Προέδρου και Αντιπροέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας, του Αρείου Πάγου και του Ελεγκτικού Συνεδρίου, λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τους διορισμούς ανωτάτων δικαστικών.
• Ως θετικά βήματα κρίνονται η ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, η ίδρυση δικαστικής αστυνομίας και η πρόσληψη δικαστικών υπαλλήλων.
• Σημειώνεται ότι η κατά τα λοιπά ευρεία δωρεάν νομική συνδρομή προς αδύναμους πολίτες κινδυνεύει από την καθυστερημένη εξόφληση των αμοιβών των δικηγόρων.

→ Αναφορικά με την κατάσταση της Δικαιοσύνης στη χώρα, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς επιθυμεί να επισημάνει, επιπροσθέτως, το φαινόμενο των περιστρεφόμενων θυρών (revolving doors), στο πλαίσιο του οποίου ανώτατοι δικαστικοί λειτουργοί καταλαμβάνουν ανώτερες διοικητικές θέσεις αμέσως μετά την αφυπηρέτησή τους από το δικαστικό σώμα χωρίς την παρεμβολή «cool-off periods».

ΔΙΑΦΘΟΡΑ

• Παρατηρείται πρόοδος στις δράσεις της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.
• Χαιρετίζονται οι νομοθετικές πρωτοβουλίες για τα θέματα του «πόθεν έσχες» και της χρηματοδότησης των κομμάτων, τη ρύθμιση του lobbying και του whistleblowing.
• Σημειώνεται μικρή πρόοδος στο αριθμό των ποινικών διώξεων και των καταδικαστικών αποφάσεων σε υποθέσεις διαφθοράς.
• Επιβραβεύεται η έκδοση οδηγιών για τον περιορισμό των κατ’ εξαίρεση απευθείας αναθέσεων κρατικών προμηθειών.

→  Αναφορικά με την κατάσταση της διαφθοράς στη χώρα, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς επιθυμεί να τονίσει:

• • την παρατεταμένη λειτουργία της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας με αναπληρωτή Διοικητή, παρότι ο σχετικός νόμος ορίζει την αναπλήρωσή του εντός τριμήνου.
  • τα στενά πεδία εφαρμογής των νομοθετικών ρυθμίσεων για το lobbying και το whistleblowing περιορίζουν σημαντικά την αποτελεσματικότητά τους.

ΜΜΕ

• Διαπιστώνεται πρόοδος με τη θέσπιση της πρόσφατης νομοθεσίας για τη διαφάνεια στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ.
• Συνεχίζεται ο προβληματισμός για την ανεξαρτησία της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Τηλεόρασης, εξαιτίας του διορισμού των μελών του Διοικητικού Συμβουλίου από τον καθ’ ύλη υπεύθυνο Υπουργό.
• Αποτελεί πηγή ανησυχίας η μη επαρκής χρηματοδότηση και η έλλειψη ανθρωπίνων πόρων στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης.
• Συνίσταται η λήψη μέτρων για την προστασία της σωματικής ακεραιότητας των δημοσιογράφων και την προστασία τους από καταχρηστικές αγωγές εναντίον τους (SLAPPs), λαμβάνοντας υπόψη τα ευρωπαϊκά πρότυπα για την προστασία των δημοσιογράφων.

→ Αναφορικά με την κατάσταση των ΜΜΕ στη χώρα, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς υπογραμμίζει, ότι μέχρι και σήμερα δεν έχουν δημοσιοποιηθεί από την Κυβέρνηση τα κριτήρια σύμφωνα με τα οποία τα ΜΜΕ της «λίστας Πέτσα» έλαβαν τα συγκεκριμένα ποσά κρατικής ενίσχυσης.

ΘΕΣΜΙΚΟΙ ΕΛΕΓΧΟΙ ΚΑΙ ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ

• Υπάρχει προβληματισμός για τη διαδικασία διαβούλευσης των νομοσχεδίων, κυρίως όσον αφορά την επάρκεια του συνήθους χρόνου διάρκειας της διαβούλευσής τους.
• Καταχωρίζεται ως αρνητικό στοιχείο η εισαγωγή προς ψήφιση πολυνομοσχεδίων και τροποποιήσεων τελευταίας στιγμής.
• Οι αλλαγές στις προϋποθέσεις εγγραφής των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών είναι προς την αρνητική κατεύθυνση.
• Διαπιστώνεται εχθρική αντιμετώπιση των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών από τους δημόσιους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα των μεταναστών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
• Συστήνεται η λήψη περαιτέρω μέτρων για την αξιολόγηση του τρέχοντος συστήματος εγγραφής για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, μεταξύ άλλων με την έναρξη ενός δομημένου διαλόγου με τις ΟΚΠ, και εάν συντρέχει ανάγκη τροποποίησής του.

→ Αναφορικά με τους θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες στη χώρα, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς εφιστά την προσοχή:

• • στην ανάγκη περαιτέρω θωράκισης των ανεξάρτητων αρχών ενάντια στη διαφθορά
  • στη μη επάρκεια οικονομικών και ανθρώπινων πόρων στις ανεξάρτητες αρχές
  • στον ολοένα συρρικνούμενο χώρο των Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών

Λίγο πριν το τέλος του 2023, η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς διαπιστώνει τη διολίσθηση της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα, δεσμεύεται ότι οι συστάσεις που διατυπώνονται στην έκθεση θα συνεχίσουν να αποτελούν προτεραιότητες για το έργο της κατά το επόμενο διάστημα και παραμένει αταλάντευτος αρωγός της πολιτείας και των πολιτών στην προσπάθεια τους για ανάπτυξη και ευημερία μέσα από τη διαφάνεια, τη λογοδοσία και την αξιοκρατία.

___________________________________

ΣΗΜΕΙΩΣΗ

Εδώ μπορείτε να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής του 2023 για την κατάσταση του κράτους δικαίου στην Ελλάδα:

https://commission.europa.eu/publications/2023-rule-law-report-communication-and-country-chapters_en

Η Μεθοδολογία της Έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Κράτος Δικαίου

Μέσω της Έκθεσης, που συμπεριλαμβάνει και ένα κεφάλαιο για έκαστο εκ των 27 Κρατών Μελών της Ε.Ε., στόχος της Επιτροπής είναι να προσδιορίσει την κατάσταση του κράτους δικαίου στα Κράτη Μέλη, με έμφαση σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: (α) τη Δικαιοσύνη, (β) την καταπολέμηση της διαφθοράς, (γ) την πολυφωνία και την ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης και (δ) λοιπούς θεσμικούς ελέγχους και ισορροπίες (“checks and balances”).

Τούτοι οι τέσσερις τομείς προσδιορίστηκαν στην προπαρασκευαστική διαδικασία ως βασικοί και αλληλένδετοι πυλώνες για τη διασφάλιση του κράτους δικαίου. Τα δε επιμέρους κεφάλαια για κάθε Κράτος Μέλος ερείδονται σε μία ποιοτική αξιολόγηση που διενήργησε η Επιτροπή, εστιάζοντας σε μία σύνθεση σημαντικών εξελίξεων που έλαβαν χώρα μετά τη δημοσίευση της προηγούμενης έκθεσης.

Περισσότερες πληροφορίες:

https://commission.europa.eu/strategy-and-policy/policies/justice-and-fundamental-rights/upholding-rule-law/rule-law/rule-law-mechanism/2022-rule-law-report_en

___________________________________

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια
Μέσα από παραρτήματα σε περισσότερες από 100 χώρες και τη Διεθνή Γραμματεία της στο Βερολίνο, η Διεθνής Διαφάνεια είναι ο παγκόσμιος οργανισμός της κοινωνίας των πολιτών που ηγείται της καταπολέμησης της διαφθοράς για περισσότερα από 25 χρόνια. www.transparency.org

Σχετικά με τη Διεθνή Διαφάνεια Ελλάδος      
Η Διεθνής Διαφάνεια Ελλάς αποτελεί το ελληνικό παράρτημα της Διεθνούς Διαφάνειας και λειτουργεί στην Ελλάδα από το 1996. Κύριοι σκοποί της δράσης της είναι να ενημερώσει και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες για τους κινδύνους της διαφθοράς στην Ελλάδα και, ταυτόχρονα, να προωθήσει ουσιαστικές συστημικές αλλαγές που θα οδηγήσουν στη λειτουργία της κοινωνίας με περισσότερη διαφάνεια.

 

Στοιχεία Επικοινωνίας για τα ΜΜΕ:

Διεθνής Διαφάνεια – Ελλάς

Τηλ. 210 7224940,

e-mail: tihellas@otenet.gr

www.transparency.gr

 

ΔΤ_ΚΡΑΤΟΣ-ΔΙΚΑΙΟΥ_04.12.2023